خلاصه وضعيت درياچه اروميه - 14 آبان‌ماه 1400

 

نمودار وضعیت دریاچه اورمیه در 28 خرداد 1399

اومود اورمولو

بر اساس نموداری که از سوی دفتر مطالعات پایه‌ی منابع آب منتشر شده است، دریاچه اورمیه با کاهش تراز سطح آب، وسعت دریاچه و حجم آب مواجه می‌باشد.

بنا به آمار نمودار تراز سطح دریاچه اورمیه در خرداد 1399 حدود 1271.78 بیان شده که این رقم در مدت مشابه سال گذشته 1271.85 می‌باشد. آمار حاکی از کاهش 07درصدی نسبت به سال قبل و 2.84% نسبت به میانگین درازمدت می‌باشد. تراز اکولوژیک دریاچه اورمیه 1274.10 می‌باشد.

در دیگر سو شاهد کاهش وسعت دریاچه اورمیه نیز می‌باشیم به طوریکه وسعت دریاچه اورمیه در 28 خرداد 1399 حدود 3148.49 بیان گردیده که این میزان در مدت مشابه سال قبل 3201.50 بوده است. آمارها حاکی از کاهش 53.01 نسبت به مدت مشابه سال قبل و کاهش 1363.43 نسبت به میانگین بلندمدت می‌باشد.

حجم آب دریاچه اورمیه نیز در خرداد 1399 حدود 4.87 میلیاردمترمکعب بیان شده که این میزان در مدت مشابه سال قبل حدود 5.09 میلیاردمترمکعب بوده است. ارقام حاکی از کاهش 0.22درصدی حجم آب دریاچه اورمیه نسبت به سال گذشته و 11.17درصدی نسبت به میانگین بلندمدت می‌باشد. 

کارشناسان بی‌طرف محیط‌‌زیست مهمترین عوامل خشکاندن دریاچه اورمیه را سیاست سدسازی، توسعه‌ی زمین‌های تحت کشت به دوبرابر، افزایش دوبرابری جمعیت، سیستم آبیاری سنتی و ... معرفی می‌کنند.

نمودار سطح تراز دریاچه اورمیه طی 30 سال گذشته

گرافیک وضعیت بارش حوضه‌ آبریز دریاچه اورمیه

اومود اورمولو

تصویر فوق وضعیت بارش حوضه‌های آبریز اصلی ایران از ابتدای سال آبی تا 30 آبان‌ماه را نشان می‌دهد.

بنا به گرافیک از اول مهر تا 30 آبان سال آبی 98-1397 در حوضه آبریز دریاچه اورمیه شاهد 49.4 میلی‌متر باران بوده‌ایم که این مقدار دقیقا مشابه با میزان بارش در مدت مشابه سال گذشته می‌باشد. مقدار متوسط بارندگی در عرض 50 سال گذشته حوضه آبریز دریاچه اورمیه حدود 56.3 میلی‌متر می‌باشد که امسال با کاهش 12.3 میلی‌متر بارش مواجه گردیده است.‌  

متاسفانه دریاچه اورمیه به سبب سیاست سدسازی بدون احتساب حق‌آبه دریاچه اورمیه، توسعه زمین‌های کشاورزی به میزان دو برابر و ترویج کشاورزی، افزایش دوبرابری جمعیت، آبیاری سنتی که سبب هدررفت 70% آب می‌گردد و دیگر عوامل انسانی خشکانده شده است به طوریکه اکنون بنا به آمار دولتی بیش از 90% دریاچه اورمیه تماما خشک شده است. 

از مصائب پیشروی آب دریاچه اورمیه تا خشکاندن 95% آن

اومود اورمولو

تیتر فوق شاید برای بسیاری از اشخاصی که امروزه با حال و روز دریاچه اورمیه آشنایی نسبی دارند کمی فانتزی بیاید، ولی به واقع همانطور که در تصویر بریده شده از روزنامه جمهوری اسلامی به تاریخ 3 اردیبهشت 1374(شماره 4597) کاملا مشهود هست، دقیقا 23 سال قبل پیشروی آب دریاچه اورمیه به حدی بود که سبب زیر آب رفتن 9 هزار و پانصد هکتار از مراتع، 2 هزار هکتار از اراضی کشاورزی، 3 واحد مسکونی، 1 واحد آموزشی و 36 پلاژ ساحلی اورمیه شده بود. در حالیکه امروز بنا به آمار رسمی و دولتی بیش از 90 دریاچه اورمیه به سبب سیاست سدسازی بدون احتساب حق‌آبه دریاچه اورمیه، توسعه کشاورزی به میزان 2 برابر، افزایش جمعیت، سیستم آبیاری قدیمی، پل میانگذر دریاچه اورمیه، خشکسالی و ... خشکانده شده است. به واقع تک‌تک عوامل شمرده شده نشانگر نقش عمده عوامل انسانی در خشک شدن دریاچه اورمیه می باشد.

کاهش دوباره تراز دریاچه اورمیه

بنا به سخنان رئیس ستاد احیاء دریاچه اورمیه تراز آب دریاچه نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته 2 سانتی‌متر کاهش داشته و به رقم 1270.84 رسیده است در حالیکه پارسال در همین موقع میزان 1270.86 ثبت گردیده است. فرهاد سرخوش در عین حال از کاهش وسعت دریاچه اورمیه خبر داده و وسعت کنونی دریاچه را 2391.33 مترمربع اعلام نموده است. حجم آب موجود در دریاچه اورمیه نیز با کاهش 50 میلیون مترمکعبی به رقم 2 میلیارد و 230 میلیون مترمکعب بیان شده است، در حالیکه حجم دریاچه اورمیه در مدت زمان مشابه در سال 1396 حدود 2 میلیارد و 280 میلیون مترمکعب ثبت شده بود.

وزارت نیرو حق‌آبه دریاچه اورمیه را نمی‌دهد

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد به اصطلاح احیاء دریاچه اورمیه با بیان اینکه منابع آب ایران بر اساس ترس و یا جهل، مدیریت میشوند از خودداری وزارت نیرو و عدم تخصیص حق‌آبه دریاچه اورمیه خبر داد. مسعود تجریشی تاکید کرده است که علارغم اولویت دوم حق‌ابه دریاچه اورمیه پس از تامین آب آشامیدنی، وزارت نیرو نیاز زیست‌محیطی دریاچه اورمیه را حتی در اولویت آخر هم قرار نداده است. تجریشی در گفتگو با ایسنا اذعان کرده که هر سال و طبق بررسی سال آبی، نیازهای پایین‌دست سدها مشخص می‌شود و ما در سال جاری به وزارت نیرو اعلام کردیم که باید در اسفند و فروردین ماه آب سدها را به سمت دریاچه اورمیه بایستی رها کنیم. ولی وزارت نیرو آب را پشت سدها نگه داشت و اجازه نداد به دریاچه اورمیه منتقل شود. وی متذکر شده که بعد از مکاتبات با وزارت نیرو، مسئولین ذیربط فقط دو روز اجازه سرازیر شدن آب به دریاچه اورمیه را داده‌اند و بعد آن را قطع کرده‌ند. وضعیت فوق گویای عدم وجود اراده جدی در دولت برای احیاء دریاچه اورمیه می‌باشد.

خشکسالی شدید در 59% از مساحت آزربایجان غربی

اومود اورمولو

بر اساس سخنان رئیس اداره تحقیقات هواشناسی آزربایجان غربی، استان با مشکل انباشت خشکسالی مواجه بوده و به سبب کاهش بارش برف در سال گذشته از نظر دخایر برفی آزربایجان غربی در وضعیت مطلوبی بسر نمی‌برد.

آمارهای رسمی از کاهش 78% حجم آب معادل برف نسبت به سال گذشته در ایران خبر می‌دهد که این به معنای مشکل در تامین آب رودخانه ها در تابستان می باشد. علارغم افزایش میزان بارش باران در حوزه آبی دریاچه اورمیه به سبب عدم مدیریت منابع آبی، بارشها مهار و ذخیره نگردیده است. آزاد توحیدی در گفتگویی که با سایت دولتی ایسنا داشته با اشاره به درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالی آزربایجان غربی بر اساس شاخص spei اظهار داشته:

در یک دوره یک ساله تا پایان فروردین 1397؛ بیش از 59% درصد مساحت آزربایجان غربی تحت تاثیر خشکسالی شدید، 33% مساحت استان دچار خشکسالی متوسط و 7% از خشکسالی بسیار شدید رنج می برد.

آمارهای رسمی ناشی از بارش 374.3 میلی‌متری میزان باران در آزربایجان غربی طی سال زراعی جاری می باشد که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 41% افزایش یافته است. افزایش میزان بارندگی به معنای نبود خشکسالی در آزربایجان غربی نبوده است به طوریکه شدیدترین خشکسالی در آزربایجان غربی در شهرستان شوط با 62% خشکسالی ثبت گردیده است. در دیگر سو 2.6% مساحت شهر اورمیه نیز دچار خشکسالی بسیار شدید، 65% تحت خشکسالی شدید و 2.4%تحت خشکسالی متوسط بوده است.

علارغم وضعیت آبی ذکر شده متاسفانه به سبب سیاستهای تشویقی کارخانجات چغندرقند در حوزه‌ آبی دریاچه اورمیه بنا به مشاهدات میدانی اینجانب به مانند سال پیش امسال نیز با رشد چشمگیر کاشت محصول آب‌بر چغندرقند مواجه می‌باشیم، به طوریکه به احتمال بسیار زیاد رکورد سال پیش کشت چغندرقند امسال شکسته خواهد شد. در حالیکه سازمان عریض و طویلی به مانند جهاد کشاورزی با بودجه‌ کلان می توانست برنامه‌ای مدون جهت کاهش محصولات آب‌بری به مانند چغندرقند را برنامه‌ریزی و تدوین کنند که به مانند سالهای گذشته اینگونه نبوده است و مسئولیت این سازمان طویل به پرداخت کود به شرکتهای خصوص در چند نوبت منحصر گردیده است.

عدم زیست آرتمیای زنده در دریاچه اورمیه

شوری مطلوب برای زیست آرتمیا 150 گرم در لیتر است که اکنون به سبب غلظت بیش از حد نمک در دریاچه اورمیه زیست آرتمیای بالغ و زنده در دریاچه ممکن نیست. تراز فعلی دریاچه اورمیه 1270.88 سانتی‌متر می باشد و با ورود به فصول گرم سال شاهد افزایش تبخیر و شروع روند کاهش دوباره سطح آب دریاچه اورمیه خواهیم بود. نیاز ایران به آرتمیا سالیانه حدود 30 تا 50 تن می باشد که به سبب خشکاندن دریاچه اورمیه، بخشی از این حجم که توسط دریاچه اورمیه تامین می شد نیز از طریق واردات جبران میگردد. 

آمارها حکایت از خشک شدن بیش از 90% دریاچه اورمیه می باشد که بنا به نظر بسیاری از فعالان بی‌طرف محیط زیست سیاست سدسازی بدون در نظر گرفتن حق‌آبه دریاچه اورمیه، افزایش سطح زیر کشت، افزایش جمعیت و... از مهمترین علل خشک شدن دریاچه اورمیه می باشند.

عدم تاثیر بارش‌های اخیر بروی روی تراز دریاچه اورمیه

اومود اورمولو

بنا به سخنان خلیل ساعی بارش‌های چند روز گذشته در حوزه آبریز دریاچه اورمیه تاثیری بر روند خشک شدن دریاچه اورمیه نداشته است.

دبیر ستاد به اصطلاح احیاء دریاچه اورمیه در آزربایجان شرقی تراز سال گذشته دریاچه اورمیه را 1270.98 سانتی‌متر و تراز فعلی را 1270.76 سانتی‌متر ابراز نمود که با توجه به آمار رسمی تراز فعلی دریاچه اورمیه در قیاس با مدت مشابه سال گذشته با کاهش 22 سانتی‌متری مواجه می‌باشد.

در دیگر سو وی از تامین 45% اعتبارات احیاء دریاچه اورمیه در سال گذشته خبر داد و در عین حال از عدم وجود برنامه‌ی اجرایی برای دریاچه اورمیه در بدوجه سال 1397 نیز سخن گفت. 

کاهش تراز آب دریاچه اورمیه در حالی صورت میگیرد که بنا به آمارهای رسمی دولتی تنها استانهای آزربایجان غربی، آزربایجان شرقی و کردستان فقط طی ماههای گذشته دارای تراز بارش مثبت بوده‌اند ولی علارغم تراز مثبت بارشها در 3 استان یاد شده تاثیری بر روند کاهش سطح آب دریاچه اورمیه نداشته است. متاسفانه علارغم روند کاهش تراز آبی دریاچه اورمیه شاهد افزایش کشت چغندرقند به عنوان محصولی بسیار آب‌بر در حوزه آبی دریاچه اورمیه می باشیم به طوریکه آزربایجان غربی سال گذشته بزرگترین تولید کننده چغندرقند در ایران بود و بنا به آمار میدانی راقم این سطور به سبب سیاستهای تشویقی دولت و کارخانجات چغندرقند امسال نیز با افزایش محسوس کاشت چغندرقند مواجه میباشیم.  

سیاست سدسازی، توسعه زمینهای زیرکشت، افزایش جمعیت، سیستم‌های آبیاری قدیمی، ساخت میانگذر تبریز-اورمیه، کاهش باران، خشکسالی و... از جمله مهمترین عللی می باشند که کارشناسان بی‌طرف محیط زیست به عنوان عوامل تعیین کننده انسانی در خکشاندن دریاچه اورمیه یاد می کنند. 

کاهش 8 سانتی‌متری تراز آبی دریاچه اورمیه

اومود اورمولو

بر اساس سخنان مدیر استانی احیاء دریاچه اورمیه در آزربایجان غربی تراز دریاچه اورمیه نسبت به مدت مشابه در سال گذشته با کاهش 8 سانتی‌متری مواجه می‌باشد.

فرهاد سرخوش در گفت و گو با سایت دولتی ایسنا تراز فعلی دریاچه اورمیه را 1270.74 سانتی‌متر عنوان کرد که این میزان در قیاس با مدت مشابه در سال گذشته کاهش 8 سانتی‌متری را نشان می‌دهد.

علارغم افزایش بارش‌ها در حوزه آبی دریاچه اورمیه، فصل بارش و رهاسازی آب سرریز سدها شاهد روند کاهشی تراز آبی دریاچه اورمیه و تراز منفی می باشیم که نشان از بی‌اعتنائی مسئولین دولتی به مسئله احیاء دریاچه اورمیه و جلوگیری از تخریب آن می‌باشد.  آمار و ارقام دولتی حاکی از رهاسازی تاکنون 9.5 میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه اورمیه می‌باشد که با نگرشی به آمار و ارقامی رسمی ارائه شده می توان اذعان نمود که این میزان از رهاسازی آب نیز نتوانسته روند کاهشی تراز آب دریاچه اورمیه را به حالت ثبات درآورد. دولت حسن روحانی که در زمان انتخابات با وعده احیاء دریاچه اورمیه، تاسیس فرهنگستان زبان و ادب ترکی و آموزش زبان مادری در مناطق ترک‌نشین الخصوص غرب آزربایجان به پروپاگاندای انتخاباتی می پرداخت سوای شعارهای دهن‌پرکن و پوپولیستی تاکنون اقدام عملی جهت احیاء دریاچه اورمیه و هیچ کدام از شعارهای یاد شده انتخاباتی اقدامی ننموده است. کارشناسان بی‌طرف محیط زیستی مهمترین عامل در خشکاندن دریاچه اورمیه را سیاست سدسازی بدون در نظر گرفتن حق‌آبه دریاچه اورمیه معرفی می‌نمایند.  

خشکاندن دریاچه اورمیه و کاهش مهاجرت پرندگان به تالابهای آزربایجان غربی 

رئیس اداره نظارت بر حیات‌وحش کل حفاظت از محیط‌زیست آزربایجان غربی خشک شدن دریاچه اورمیه را از دلایل کاهش مهاجرت پرندگان به تالاب‌های آزربایجان غربی عنوان کرد. 

امید یوسفی در گفت و گو با ایسنا اظهار داشت، دریاچه اورمیه در دهه‌های 70 و 80 بدلیل شرایط زیستی متنوع جزء زیستگاه مهم برای پرندگان مهاجر بود که کاهش آب دریاچه اورمیه و روند خشکی آن باعث کاهش پرندگان مهاجر در تالابهای استان آزربایجان غربی شده است. آمارها حاکی از زیست 65% تنوع پرندگان ایران در غرب آزربایجان می باشد. نقش دریاچه اورمیه که میزبان اغلب پرندگان مهاجر بود را اکنون دریاچه وان ترکیه بر عهده گرفته است. آمارها حاکی از خشکاندن بیش از 90% دریاچه اورمیه می باشد.

مصرف 5 میلیارد مترمکعب آب جهت درآمدزائی 4 هزار میلیارد تومانی کشاورزی

اومود اورمولو

بر اساس گفته‌های استاندار آزربایجان غربی درآمدزائی کل بخش کشاورزی استان آزربایجان غربی سالیانه حدود 3 الی 4 هزار میلیارد تومان می باشد، در حالیکه برای تولید این حجم از محصول حدود 5 میلیارد متر مکعب آب مصرف میگردد که قیمت آن چندین برابر درآمد بخش کشاورزی میباشد.

محمد مهدی شهریار امروز شنبه در مراسم تحلیل از تولیدکنندگان برتر بخش کشاورزی آزربایجان غربی جنگ تحمیلی، تحریم ها و مدیریت ناصحیح دول گذشته را باعث مشکلات بخش کشاورزی عنوان کرد.

البته سوای دیدگاه رسمی دولتی و عدم پذیرش خطا باید اذعان نمود که مهمترین علت زیان‌دهی بخش کشاورزی عدم برنامه‌ریزی دولتی می باشد، در حالیکه ما شاهد سازمان عریض و طویلی به نام سازمان جهاد کشاورزی با دهها‌ هزار کارمند و بودجه‌های میلیاردی هستیم؛ به جزء توزیع سالیانه یکی دوبار کود آن هم به شرکتهای خصوصی به واقع کوچکترین عمل مفیدی از این سازمان را شاهد نیستیم در حالیکه می‌بایست کارمندان این سازمان با توجه به شرایط اقلیمی، منابع آبی، پوشش گیاهی، ویژگی خاک و ... هر منطقه اقدام به تهیه و تولید برنامه‌های مدون جهت اصلاح کشت در مناطق را شاهد می‌بودیم.

بر اساس گزارشی که کلودیا سادوف یکی از متخصصین شناخته شده آب، درباره بحران آب برای بانک جهانی تهیه کرده است، به استفاده 25% از کل آبهای غیرقابل جایگزینی سفره‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها و نهرها اشاره کرده است. در دیگر سو طبق برآوردهای مایکل طی 50 سال آینده سفره‌های آب زیر زمینی در بخش وسیعی از جغرافیای ایران بدون آب خواهند بود و در بخش‌هایی نیز فقدان آب زیرزمینی موجب نشست زمین خواهد شد. به واقع با بحران آبی که جغرافیای ایران و الخصوص آزربایجان جنوبی با آن دست به گریبان میباشد، توسعه و ترویج بخش کشاورزی چیزی به جزء خیانت بر علیه خودمان نیست، مسئله‌ای که در مقاله " سیاست ترویج کاشت چغندر قند به بهای خشک کردن دریاچه اورمیه" به تفصیل به آن در وبلاگ اخبار دریاچه اورمیه پرداخته‌ شده است. سوای دیگر عوامل آشنا، نقش پررنگ بحران آب در اعتراضات خیابانی شهرهای متعدد ایران در دی ماه گذشته بر کسی پوشیده نیست و تداوم بی‌برنامه‌گی فعلی برای بحران آب دقیقا به مانند بمب ساعتی عملی خواهد کرد که دیر یا زود آثار اجتماعی را به همراه خواهد داشت.

بیش از 90% دریاچه اورمیه خشک شده است

اومود اورمولو

بر اساس گفته‌های مدیر گروه آب و هواشناسی و استاد اقلیم شناسی دانشگاه تبریز بیش از ۹۰% دریاچه اورمیه خشک شده است.

"بهروز ساری صراف" در گفت‌وگوئی که با سایت دولتی خبرگزاری دانشجویان ایران داشته، اظهار کرده است که: طبق آمار منتشر شده در سایت شرکت آب منطقه‌ای استان آزربایجان غربی در ۲۴ آذر ماه، حجم آب موجود در دریاچه اورمیه برابر با یک میلیارد و ۶۶ میلیون‌متر مکعب بوده و این در حالی است که طبق میانگین دراز مدت ۳۰ ساله، میزان آب موجود در دریاچه باید برابر با ۱۶ میلیارد متر مکعب باشد! در عین حال او افزوده است: اعداد را بیش از حد برجسته نکنیم. دریاچه‌ اورمیه از فرم دریاچه خارج و تبدیل به بستر نمکی یا پلایا شده است. همه تلاش‌ها نیز برای جلوگیری از خیزش نمک است. ثابت نگه داشتن تراز دریاچه اورمیه آن هم زیر حد نرمال افتخار بزرگی نیست. 

مدیر گروه آب و هواشناسی و استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه تبریز با بیان این‌که ۱۵ سال پیش برخی هشدار محققان و دانشگاهیان مبنی بر خشکی دریاچه‌ی اورمیه را سیاه‌نمایی خواندند، اظهار کرده: بی‌توجهی به هشدارها، نبود منشور محیط‌ زیست، جای خالی کرسی‌های آزاداندیشی در مسائل زیست محیطی، نبود حمایت ملی از محیط زیست و اجرایی نشدن قوانین و حمایت از برخی کارخانجات آلاینده به بهانه‌ی حمایت از تولید و اشتغال نتیجه‌ای جز تخریب محیط زیست ندارد.

مدیر گروه آب و هواشناسی و استاد اقلیم شناسی دانشگاه تبریز در بخش دیگری از سخنانش بی‌توجهی مسئولان ذی‌ربط نسبت به بحران خشکی دریاچه‌ی اورمیه و نبود قوانین مصوب برای کشاورزان و مردم، را به عنوان عواملی ذکر کرد که مردم خشکی دریاچه اورمیه را یک بازی خبری تلقی کنند. مسئولان به مردم نیاز دارند، از این‌رو می‌کوشند مردم را ناراحت نکنند. هیچ هشدار جدی و قانون تصویب شده‌ای در این‌باره وجود ندارد. علاقه‌ی مردم ما هم در شعار خلاصه شده و هیچ تغییر مثبت و موثری در مصرف آب و الگوی کشت توسط مردم و مسئولان دیده نمی‌شود!

هدررفت منابع آبی در حوزه کشاورزی 

تولید سالانه‌ی یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن چغندرقند و تبدیل ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی شیب‌دار به باغ از جمله سیاست‌های مدون در برنامه‌ی توسعه‌ی ششم است که بدون توجه به میزان آب مورد نیاز به احداث باغ و کشت چغندر تدوین شده و با توجه به این‌که اراضی موجود در حاشیه‌ی دریاچه‌ی اورمیه یکی از کانون‌های اصلی کشت چغندر با نیاز آبی فراوان است، اجرای این طرح، بحران خشکی را تشدید خواهد کرد. منابع آبی ما قانونی به هدر می‌روند. تا زمانی که بحران دریاچه‌ی اورمیه و کم‌آبی از سوی مسئولان جدی گرفته نشود، نمی‌توان از مردم انتظار داشت. با وجود چنین طرح‌هایی در برنامه‌ی ششم توسعه‌ مردم نیز بحران آب را جدی نمی‌گیرند و اگر محصولاتی با نیاز آبی زیاد کشت کنند، کار غیرقانونی انجام نداده‌اند، چون مجوز آن در برنامه‌ی توسعه‌ی کشور و از سوی مسئولان صادر شده است. مردم زمانی خود را موظف به اجرای قوانین می‌دانند که مسئولان را جدی و صادق ببیند. در عین حال با وجود منابع آبی محدود و بحران خشکی دریاچه اورمیه، نمایندگان هم وعده‌ی سدسازی به مردم می‌دهند. مردم این مغایرت در بیانات و قوانین مصوب را به وجود اهداف پنهان و سیاسی تعبیر می‌کنند.

آلودگی هوای شهرهای اطراف دریاچه اورمیه

بنا به باور بهروز ساری صراف رابطه‌ی معنی‌دار میان آلودگی هوای شهرهای هم‌جوار و خشکی دریاچه‌ اورمیه وجود دارد.‌ طبق مطالعات و مستندات علمی، بحران ریزگردها و خیزش نمکی علاوه‌بر استان‌ها، کشورهای هم‌جوار را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. ریزگردها با ورود به لایه‌های فوقانی جو از طریق کانال هوایی تروپوسفر به استان‌های مجاور و حتی کشورهای همجوار و مناطق دور دست نیز منتقل شده و می‌تواند تبدیل به یک بحران بین‌المللی شود.

عدم اعتبار برای احیاء دریاچه اورمیه در بودجه سال 1397

نماینده مردم قوشا‌چای(میاندوآب)، سایین قالا(شاهین دژ) و تیکان تپه(تکاب) در مجلس ایران نیز طی گفتگویی که با خبرگزاری خانه ملت داشته است به سلسله عواملی که مسبب خشک شدن دریاچه اورمیه می باشند اشاره نموده است. وی توسعه باغات اطراف دریاچه اورمیه که آب فراوانی برای آنها مصرف می‌شود، سدهایی که در پی سوء مدیریت ایجادشده و میزان برداشت آب را افزایش داده و کاهش بارش باران از از جمله مهم‌ترین علل وضعیت کنونی دریاچه اورمیه نامیده است.

هاشمی با انتقاد از عدم تخصیص اعتبارات کافی برای احیای دریاچه اورمیه تصریح کرده است: بی‌تردید عدم توجه به وضعیت دریاچه اورمیه بحرانی فراگیر را ایجاد می‌کند، بنابراین باید در جهت پیشگیری از این بحران تامین اعتبارات لازم برای احیای دریاچه اورمیه در زمره اولویت‌های لایحه بودجه 1397 قرار می‌گرفت، و این در حالی است که عدم تامین اعتبارات این بخش یکی از نگرانی‌های مهم ستاد احیای دریاچه اورمیه بوده، تاجایی که بارها مسئولان آن اعلام کرده‌اند که منابع کافی برای احیای دریاچه اورمیه در اختیار آنها قرار نگرفته است.

اقدامات صورت گرفته برای احیاء دریاچه اورمیه

نماینده مردم قوشا‌چای(میاندوآب)، سایین قالا(شاهین دژ) و تیکان تپه(تکاب) در بخش دیگری از سخنانش به اقدامات مرتبط به احیاء دریاچه اورمیه از سوی دولت پرداخته وی می‌گوید: مجموعه اقداماتی که برای احیای دریاچه اورمیه پیش از این وعده داده شده بود، از سطح نگارش طرح روی کاغذ عبور نکرده است در عین حال یکسری اقداماتی هم که برای کاهش مصرف در بخش کشاورزی قرار بوده به صورت آبیاری تحت فشار انجام شود عمدتا به سرانجام نرسیده است، ما هم ‌اکنون به سمت تخریب و نابودی کامل دریاچه اورمیه پیش می‌رویم، بنابراین وضعیت دریاچه اورمیه نه تنها بهتر نشده، بلکه بدتر هم شده است.

تداوم کاهش بارش باران

بر اساس سخنان وزیر نیرو میزان بارش فصل پاییز در ایران ۲۵% کمتر از مدت مشابه سال گذشته و ۵۰% درصد کمتر از متوسط درازمدت بارش ها بوده است. کاهش 25% بارش پاییزی در حالیک می باشد که این میزان در حوزه آبریز دریاچه اورمیه از سوی مسئولین بیش از ۲۸% گزارش شده است. وی تصریح کرده که تا پایان فصل زمستان نیز پیش بینی می شود حدود ۱۵% درصد در بهترین حالت کمتر از سال گذشته بارش خواهیم داشت. کاهش میزان باران در حالی می باشد که بنا به سخنان عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، ۷۰% مشکلات ایران از آب بوده و کشور با بحران آب روبرو می باشد، به طوریکه اگر این روند ادامه یابد کشور با خطر خشکسالی و نابودی مواجه می‌شود.

فرسایش ۵۰% اراضی آزربایجان غربی

رئیس انجمن علوم خاک و دبیر دومین همایش بزرگداشت روز جهانی خاک در آزربایجان غربی اظهار داشته است که: ۵۰% اراضی آزربایجان غربی به خصوص منطقه جنوب استان تحت تاثیر فرسایش خاک هستند. بنا به سخنان وی دو و نیم برابر فرسایش جهانی فرسایش خاک در ایران وجود دارد و پنج برابر بودجه عمرانی ایران برای بهبود ساختار خاک به هدر می رود. باید اشاره کرد که تولید ۱ سانتی‌متر خاک نیاز به ۷۰۰ سال زمان  می باشد. 

کاهش 21‌ سانتی‌متری تراز آب دریاچه اورمیه

اومود اورمولو

بر اساس سخنان مدیر کل دفتر استانی ستاد به اصطلاح احیاء دریاچه اورمیه در آزربایجان غربی، تراز آب دریاچه اورمیه 21 سانتی‌متر نسبت به مدت مشابه سال پیش کاهش یافته است.

فرهاد سرخوش در گفتگو با ایسنا تراز آب دریاچه اورمیه را در 21 آبان سال جاری 1270.29 متر بیان نموده که تزار دریاچه در سال گذشته در همین مدت 1270.50 متر ثبت گردیده است. در دیگر سو وسعت دریاچه اورمیه نیز در تاریخ 21 آبان سال جاری 1747.11 کیلومترمربع گزارش شده که این میزان در مدت مشابه سال گذشته 2001.61 کیلومترمربع گزارش شده بود. حجم آب دریاچه اورمیه نیز در 21 آبان سال جاری 1.08 میلیون مترمکعب ثبت شده که در مدت مشابه سال گذشته 1 میلیارد و 47 میلیون مترمکعب گزارش شده بوده. بنا به سخنان مدیر دفتر استانی ستاد به اصطلاح احیای دریاچه اورمیه میزان بارندگی نیز بنا به مدت مشابه سال گذشته با کاهش 28% مواجه شده است. 

توسعه کشت چغندرقند خلاف مصوبات طرح احیاء دریاچه اورمیه

مدیر کل دفتر مدیرت منابع آب حوضه‌های آبریز دریای خزر و دریاچه اورمیه طی مصاحبه‌ای که با سایت وزارت نیرو انجام داده در آن به شکست برنامه‌های سازمان در "حوضه بهینه‌سازی مصرف آب" و همچنین "تغییر الگوی کشت منطقه" اذعان نموده، بنا سخنان سید مرتضی موسوی هیچ یک از دو مورد یاد شده محقق نشده است. وی در بخشی از سخنانش از توسعه زمین‌های زیرکشت و تبدیل اراضی زراعی به باغی در حوضه دریاچه اورمیه علارغم مصوبات متعدد دستگاه‌های دولتی پرده برداشته است. وی از آسیب توسعه کشت و احداث کارخانه چغندرقند در حوزه آبریز دریاچه اورمیه بر مصوبات دولت و همچنین عدم فراهم شدن زیرساختهای کاهش مصرف آب در این حوزه انتقاد کرده است. 

مدیر کل دفتر مدیریت منابع آب حوضه‌های آبریز دریای خزر و دریاچه اورمیه با بیان اینکه تولید محصولات کشاورزی با معیشت مردم و مباحث اجتماعی گره خورده است، افزود: تا زمانی که درآمد و ارتزاق مردم و معیشت مردم از این طریق است و این محل درآمد اصلاح نشود عملاً در طرح احیای دریاچه اورمیه موفقیت چندانی حاصل نخواهد شد؛ زیرا مباحث زیست محیطی حوضه آبریز دریاچه اورمیه با مباحث اقتصادی و اجتماعی گره خورده و تا زمانیکه آن دو رکن اصلاح نشود، عملاً آب مازادی وجود نخواهد داشت تا به دریاچه اورمیه اختصاص یابد. در مصرف آب در حوضه آبریز دریاچه اورمیه بیش از توان و ظرفیت این حوضه، آب مصرف می‌کنیم و برای اصلاح این روند نیاز به بازسازی مسائل اجتماعی، اقتصادی و معیشتی مردم داریم تا از این راه بتوانیم دریاچه اورمیه را احیا کنیم. موسوی با یادآوری اینکه ظرفیت منابع آبی حوضه دریاچه اورمیه بسیار محدود بوده و باید مطابق با ظرفیت موجود، حق آبه دریاچه اورمیه و میزان مصارف بخش شرب، صنعت و کشاورزی و خدمات تعیین شود تا به تعادل نسبی برسیم. 

وی در بخش دیگری از گفتگو حمایت دولت در اجرای پروژه‌های خاک و کشاورزی و آب و مدیریت منابع آبی، بهینه سازی و کاهش مصرف، اهتمام بیشتر در انسداد چاه‌های غیر مجاز، جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز، جلوگیری از برداشت‌های غیر مجاز از منابع آب سطحی، تغییر الگوی کشت حوضه آبریز دریاچه اورمیه، اجرای پروژه‌هایی که باعث کاهش مصرف در زمین شده و سبب صرفه جویی در آب بخش کشاوری می‌شوند را به عنوان پیشقدمهای جهت تحقق اهدفا سازمان معرفی نموده است.
عیسی کلانتری: آب در ایران از مرحلبه بحران گذشته
عیسی کلانتری در همایش روز جهانی خاک با اشاره به مصرف نادرست از منابع آب در ایران از مرحله بحرانی آب و فرسایش خاک خبر داده است. رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست نیز با تائید ورشکستی ایران در بحث آب سخن از موقعیت مشابه ایران در بحث خاک نموده است. وی با نکوهش سیاست‌های تشویق ازدیاد جمعیت در ایران اظهار داشته "هی نگوییم ما کشور بزرگی هستیم و می‌توانیم جمعیت بیشتری داشته باشیم، منابع غذایی ما محدود است. باقیمانده نیازمان را باید وارد کنیم و در صورتی که قصد افزایش جمعیت داریم این افزایش جمعیت باید منوط به واردات باشد.

عدم تاثیر بارش‌ها در افزایش سطح آب دریاچه اورمیه

اومود اورمولو

مشاور وزیر نیرو در امور محیط زیست در گفتگوئی که با روابط عمومی وزارت نیرو(پاون) داشته یکی از علل خشک شدن دریاچه اورمیه را خشکسالی‌های اخیر و توسعه باغات و مزارع آبیاری شونده بیان نموده است.

بر اساس گفته‌های بهرام طاهری تنها طی 30 سال اخیر 300.000 هکتار بر اراضی باغات و مزارع تحت کشت افزوده شده و این یعنی 1.5 برابر بر زمین‌های آبیاری شونده حوضه دریاچه اورمیه افزوده شده است. متاسفانه ایشان به مسئله مقرون به صرفه بودن یا نبودن محصولات کاشته شده کشاورزی در منطقه هیچ اشاره‌ای ننموده است در حالیکه بسیاری از آمارها و ارقام دولتی حاکی از آن هست که اغلب محصولات کشت شده در حوض دریاچه اورمیه در قیاس با محصولات وارداتی مقرون به صرفه نمی باشند.     

طاهری بدون ارائه آمار و ارقام مستندی سخن از ممنوعیت برخی کشت‌ها که نیازمند آب زیادی می‌باشند خبر داده در حالیکه ما به عنوان ساکنین حوضه دریاچه اورمیه شاهد چنین روندی نبوده‌ایم. بر اساس آمار دولتی 29% جمعیت حوضه آبریز دریاچه اورمیه به کشاورزی مشغول می باشند.  

مشاور وزیر نیرو در امور محیط زیست با اشاره به بالانس متوسط بلند‌مدت ورودی و خروجی آب دریاچه اورمیه در بازه زمانی بزرگتر از بالانس منفی دریاچه اورمیه خبر داده است.   

کاهش 8 سانتی‌متری سطح تراز آب دریاچه اورمیه

گزارش منتشر شده توسط اداره پارک ملی دریاچه اورمیه سطح تراز آب پارک ملی دریاچه اورمیه نسبت به سال قبل در همین تاریخ با کاهش 8 سانتی‌متری مواجه می باشد. سطح تراز آب دریاچه اورمیه در روز 23 بهمن 1394 برابر با 1270.54 بیان شده است.

آمارهای دولت ایران حاکی از ان هست که شاهد بارش باران در ماه جاری در پارک ملی دریاچه اورمیه به میزان 24.1 میلی‌متر بوده‌ایم که در سال گذشته در همین تاریخ نیز 32.9 میلی‌متر باران به ثبت رسیده است. آمار دولتی ارائه شده دقیقا اشاره‌گر کاهش میزان بارندگی در منطقه نسبت به سال گذشته می باشیم. 

بسیاری از کارشناسان بی‌ط‌رف محیط زیست مهمترین عامل خشکاندن دریاچه اورمیه را سیاست سدسازی در حوضه آبریز دریاچه اورمیه بدون مد نظر قرار دادن حق آبه دریاچه اورمیه معرفی می‌کنند، بر اساس آمارهای رسمی تاکنون 73 سد بزرگ و کوچک بر روی حوضه آبریز دریاچه اورمیه ساخته شده است.

در حال حاضر آرتمیای زنده در دریاچه اورمیه وجود ندارد

اومود اورمولو

بر اساس سخنان یوسف‌علی اسدپور به علت اشباعیت آب دریاچه اورمیه اکنون در دریاچه اورمیه آرتمیای زنده‌ای وجود ندارد. رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای ایران وضعیت چرخه زیستی آرتمیا را بحرانی تلقی نموده است. در صورت انقراض کامل آرتمیای دریاچه اورمیه شاهد رخت بربستن گونه‌ی جانوری از کره زمین خواهیم بود، چونکه آرتمیای موجود در دریاچه اورمیه در هیچ کجای دنیا یافت نمی شود و مختص اورمیه می باشد.  

گری لوئیس: دریاچه اورمیه به روزهای پرشکوه خود باز نمی‌گردد

نماینده مقیم برنامه توسعه سازمان ملل و هماهنگ کننده سازمان ملل متحد در ایران طی یادداشتی به وضعیت دریاچه اورمیه پرداخت، گری لوئیس در مورد دریاچه اورمیه نوشت:

من عواقب ناشی از مصرف بیش از اندازه آب را از نزدیک در دریاچه اورمیه دیدم. توسعه کنترل نشده و مصرف بیش از اندازه باعث شده تا آب دریاچه اورمیه به مقدار بسیار زیادی خشک شود. مانند دریاچه ی آرال در آسیای مرکزی.

از صحنه‌هایی که دیدم متاثر شدم. من در محیطی خشک، سرشار از نمک و سفید ایستاده بودم که روزگاری دریاچه‌ای با ابهت و زیبا بود. دیدن این صحنه من را شوکه کرد. من می‌توانستم نمک را در دهانم حس کنم. با خودم فکر می‌کردم زندگی برای مردم این منطقه با این همه نمکی که در هوا هست چگونه می‌تواند باشد؟ چه اتفاقی برای محصولات کشاورزی این منطقه می افتد؟ و چه اتفاقی برای میوه‌هایی که مزه شوری می‌دهند و در کنار جاده افتاده‌اند، می‌افتد؟ اینها همه گوشه چشمی از مشکلاتی است که انسان‌ها آنها را پدید آورده‌اند. 

سازمان ملل متحد همراه با دولت ایران، مقامات محلی و استانی به کشاروزان آموزش می‌دهد که چگونه از آب کمتری استفاده کنند. آبی که ذخیره شده می‌تواند دریاچه اورمیه را مجددا پر کند. "این دریاچه به روزهای پرشکوه خود باز نمی‌گردد اما تا حدودی ترمیم خواهد شد". دولت ژاپن با کمک‌های سخاوتمندانه خود به احیای دریاچه اورمیه کمک می‌کند و نشان می‌دهد مشکلات زیست محیطی به مرزها محدود نمی‌شود و نیازمند توجهی جهانی است.

بی‌تردید مقصود گری لوئیس از مصرف بیش از اندازه آب را می توان توسعه بخش کشاورزی در عین حالی که مقودن به صرف نیست شرح نمود، طی 36 سال گذشته زمین‌های زیرکشت در حوزه دریاچه اورمیه به 2 برابر افزایش یافته و بی‌تردید سبب اتلاف بیشتر آب گردیده است. در حالیکه نه محصولات استراتژیکی کشت شده و نه حجم آبی که برای تولید بکار رفته قابل قیاس با ارزش محصولات تولید می باشد، برای مثال بسیاری از محصولات تولیدی در منطقه را می توان از طریق کشورهای همجوار و با هزینه به مراتب کمتری تهیه نمود.  

کاهش 10 سانتی‌متری تراز سطح آب دریاچه اورمیه   

بر اساس آمار رسمی دولت ایران تراز سطح آب دریاچه اورمیه در 12 بهمن ماه سال جاری به ‌یک‌هزارو دویست و هفتاد متر و 48 سانتی‌متر از سطح دریا رسیده که در مقایسه با همین تاریخ در سال گذشته شاهد کاهش 10 سانتی‌متری سطح تراز آب دریاچه اورمیه می باشیم. در حالیکه بارندگی‌های روزهای اخیر نیز در قیاس با میزان بارش مشابه در سالهای گذشته نه روند نزولی داشته است.

کاهش 330 کیلومتر مربعی مساحت دریاچه اورمیه

بر اساس سخنان نماینده ستاد احیاء دریاچه اورمیه با خبرگزاری دولتی مهر بیش از 330 کیلومتر از مساحت دریاچه اورمیه کاهش یافته است. بر اساس نظرات خلیل ساعی احیاء دریاچه اورمیه کار 1 یا 2 سال نیست و ستاد احیاء دریاچه اورمیه احیاء دریاچه را تا پایان سال 1402 پیش‌بینی نموده است.  

یادآور شویم بسیاری از کارشناسان بی‌طرف ممترین علت خشکانیدن دریاچه اورمیه را سیاست سدسازی بدون در نظر گرفتن حق آبه دریاچه اورمیه معرفی می نمایند، اکنون بیش از 73 سد بزرگ و کوچک در حوزه آبی دریاچه اورمیه ساخته شده است. 

کاهش 11% بارش در آزربایجان غربی، احیاء کل دریاچه اورمیه امکان‌پذیر نیست

اومود اورمولو

بر اساس سخنان مدیر کل هواشناسی آزربایجان غربی با سایت فارس نیوز در سال زراعی جاری آزربایجان غربی با کاهش 11% بارش نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته مواجه می باشد.  

صادق ضیائیان از کاهش 80% بارش در شهر سولدوز(نقده) که معادل 145 میلی‌متر می باشد خبر داده است در حالیکه سال گذشته در سولدوز آزربایجان 262 میلی‌متر بارش باریده بود. پلدشت نیز با کاهش میزان بارندگی مواجه بوده به طوریکه امسال 86 میلی‌متر بارش داشته در حالیکه سال گذشته 118 میلی‌متر بارش داشته بود. هر چند که امسال بعضی از شهرها همچون ماکو و سردشت با افزایش بارش مواجه بودند ولی آمار کل بارندگی آزربایجان غربی حاکی از کاهش 11% بارش نسبت به سال گذشته می باشد.

سوای کاهش 11% بارش در آزربایجان غربی جغرافیای ایران با بحران آب مواجه می باشد، برداشت از آب‌های تجدیدناپذیر اکنون 97 میلیاردمتر مکعب هست در حالیکه می باید تنها 27 میلیاردمترمکعب از این منابع آبی برداشت می باشد. یکی از علل قطع حق‌آبه دریاچه اورمیه نیز همین مسئله می باشد.      

در دیگر سو بر اساس سخنان دبیر کارگروه آب ستاد توسعه فناوری آب، خشکسالی، فرسایش و محیط‌زیست ایران احیاء کل دریاچه اورمیه امکان‌پذیر نیست.

علی‌اصغر اعلم‌ الهدی با توجه به اهمیت چالش‌های کمی و کیفی آب و در نظر گرفتن منابع آب موجود ایران احیاء کامل دریاچه اورمیه را تا مدت‌های طولانی امکان‌پذیر ندانسته و بنا به گفته‌ی وی ممکن است تبعات نامطلوبتری برای دریاچه اورمیه داشته باشد، البته ایشان به تبعات نامطلوب احیاء کامل دریاچه اورمیه هیچ اشاره‌ای نداشته‌اند.

مهناز اسلامی مدیر عامل انجمن سبزاندیشان تبریز نیز در مصاحبه‌ای با سایت دولتی مهر داشته از خطرات نمک موجود در دریاچه اورمیه سخن رانده است. بنا به گفته‌های ایشان نمک موجود در دریاچه اورمیه آزمایش گردیده و بنا به نتایج دارای عناصر سمی بسیار خطرناکی می باشد که حتی قابلیت مصرف صنعتی نیز ندارند و با پخش آنها به صورت‌ طوفانی های نمکی سلامتی میلیونها انسان در منطقه با خطر مواجه خواهد شد به طوریکه از آثار مضر نمک‌های دریاچه اورمیه می توان به بیماریهای لاعلاج ریوی، تنفسی، پوستی، سقط‌جنین در انسان و دام و حتی جهش‌های ژنتیکی اشاره نمود.    

کارشناسان بی‌طرف محیط‌زیست سیاست نادرست سدسازی، سیستم آبیاری قدیمی، مدریت غلط منابع آبی و ... را از مهمترین عوامل خشکاندن دریاچه اورمیه معرفی میکنند.

وجود 5 میلیارد تن نمک سبب عدم بازگشت دریاچه اورمیه به تراز اکولوژیک‌اش خواهد شد

اومود اورمولو

در همایش حامیان محیط‌زیست با رویکرد توسعه کیفی محیط‌زیستی مرضیه لک عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین وجود 5 میلیارد تن نمک موجود در دریاچه اورمیه را عاملی در عدم بازگشت این دریاچه به تراز اکولوژیک‌اش  معرفی نمود.

بنا به گفته لک کف دریاچه اورمیه انباشته از نمک بوده و هر چه آب وارد دریاچه گردد تبخیر خواهد شد در عین حال شوری آب دریاچه اورمیه 400 گرم بر لیتر می باشد و دریاچه اورمیه بخش اصلی حجم آب خود را از دست داده است. با این حجم از شوری برگشت دریاچه اورمیه به تراز اکولوژیک خود ناممکن هست.

عضو هیات علمی پژوهشکده زمین اذعان نمود ما باید حجم شوری آب دریاچه اورمیه را به 250 گرم بر لیتر برسانیم و برای این کال حجم بسیار زیادی آب نیاز هست، اگر این کار تحقق یابد نمکهای دریاچه اورمیه شروع به حل شدن خواهند نمود. وی اشاره نمود که ما مجبوریم نمک دریاچه اورمیه کاهش دهیم. 

علارغم وضعیت بغرنج دریاچه اورمیه تاکنون شاهد کوچکترین اقدام عملی از سوی دولت ایران در جهت احیاء دریاچه نمی باشیم به طوریکه سرنوشت دریاچه اورمیه نه به طریق متدهای علمی جهت احیاء آن بلکه به بارش‌های موجود در منطقه گره خورده است که با در نظر گرفتن حجم آبی بالغ بر 25 میلیارد مترمکعب و میزان بارش سالیانه حوضه آبریز دریاچه اورمیه می توان گفت دولت دریاچه اورمیه را به حال خود رها کرده است.  البته لازم به یادآوریست که بر اساس سخنان مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد به اصطلاح احیاء دریاچه اورمیه آذر ماه امسال دریاچه اورمیه با کاهش 28 سانتی‌متری آب در قیاس با 2 سال گذشته در همین تاریخ مواجه می باشد.

کارشناسان بی‌طرف محیط‌زیست مهمترین عوامل خشکاندن دریاچه اورمیه سیاستهای سدسازی دولت ایران، افزایش خاکهای زیرکشت، سیستم آبیاری قدیمی و ... معرفی می کنند.

تصاویری از نفس‌های آخر دریاچه اورمیه

اومود اورمولو
در حالیکه طی روزهای گذشته رسانه‌های دولتی و مرکزگرا بارش چندین سانتی‌متری برف در حوزه آبی دریاچه اورمیه را در بوق و کرنا کرده و سخن از "احیاء دریاچه اورمیه"به میان آوردند تصاویر جدیدی از دریاچه اورمیه توسط علی حامد حق دوست منتشر شده که تصاویر گویای وضعیت موجود دریاچه اورمیه می باشد.کارشناسان بی‌طرف محیط زیست مهمترین عامل در خشکاندن دریاچه اورمیه را سیاست‌های سدسازی در منطقه عنوان می کنند، بنا به آمار رسمی وزارت نیرو در حوزه آبی دریاچه اورمیه بیش از 73 سد بزرگ و کوچک ساخته شده است. دومین عامل اساسی توسعه سیاست های کشاورزی در ایران می باشد، بنا به سخنان کلانتری دبیرکل خانه کشاورز با خبرگزاری کار ایران، خشکسالی ۱۷ ساله و برداشت بی‌رویه آب برای مصارف کشاورزی در ایران، منابع آبی را به شدت کاهش داده است. وی توسعه کشاورزی در ایران را با توجه به محدودیت در منابع آب تعجب‌برانگیز خوانده است. یادآور شویم بیش از 92% منابع آبی در ایران صرف کشاورزی می‌شود. مصرف آب در بخش خانگی نیز 6% می باشد.

کاهش 26 سانتی‌متری آب دریاچه اورمیه نسبت به سال گذشته

اومود اورمولو

بر اساس سخنان خلیل ساعی نماینده ستاد احیاء دریاچه اورمیه با سایت دولتی ایرنا هر چند بارش‌های اخیر منجر به افزایش ارتفاع آب دریاچه اورمیه گشته اما ارتفاع کنونی سطح آب دریاچه اورمیه نسبت به سال گذشته با کاهش 26 سانتی‌متری مواجه می‌باشد.

خبر کاهش 26 سانتی‌متری ارتفاع سطح آب دریاچه اورمیه در حالی از سوی نماینده ستاد احیاء دریاچه اورمیه بیان می شود که رسانه های دولتی و مرکزگرا طی روزهای گذشته خبر از افزایش ارتفاع سطح دریاچه اورمیه را داده بودند.

رسانه های یاد شده با عدم استناد به آمارهای قابل اتکاء و علمی در حالی سخن از افزایش سطح آب دریاچه اورمیه را طی روزهای گذشته بیان نموده‌اند در حالیکه کارشناسان بی طرف محیط زیست همگی بر کمبود آبی بالغ بر 20-25 میلیارد متر مکعبی آب دریاچه اورمیه اذعان دارند. بارش برف پراکنده چند روز گذشته در مناطق حوزه آبی دریاچه اورمیه که ارتفاع آن حداکثر 25 سانتی‌متر بوده چطور توانسته کمبود آبی در حجم و مقیاس 20-25 میلیارد مترمکعب را جبران نماید بی شک جزء سوالاتی هست که انسان را به تامل بیشتر وا می دارد. چرا رسانه های دولتی و مرکزگرا میزان بارش سالیانه در حوزه آبی دریاچه اورمیه را نسبت به سال یا سالهای گذشته منتشر ننموده‌اند تا متوجه شویم در حوزه آبی دریاچه اورمیه علارغم بارشهای روزهای گذشته با افزایش یا احیانا کاهش میزان بارندگی میانگین سالیانه مواجه بوده‌ایم نکته مهم و قابل استناد به پروپاگاندای سیاه مبتنی بر افزایش سطح آب دریاچه اورمیه می باشیم.

آمارهای رسمی وزارت نیرو حاکی از ساخت بیش از 73 سد بزرگ و کوچک بر روی حوزه آبی دریاچه اورمیه می باشد که لیست تمامی سدها طی مقالات گذشته منتشر شده در وبلاگ اخبار دریاچه اورمیه به صورت تفصیلی بیان شده است. کارشناسان بی طرف منطقه ای و جهانی محیط زیست مهمترین علت خشکاندن دریاچه اورمیه ساخت سدهای متوالی بدون در نظر گرفتن حق آبه دریاچه اورمیه بیان می کنند.

بحران کم آبی در آزربایجان جنوبی: منابع آبی ۴۹ روستا در اردبیل خشکیده است

چند ماه پیش در مقاله ی علمی که از سوی ناسا در مورد بحران کم آبی در خاورمیانه منتشر شده بود مطلبی با عنوان " بحران آب در آزربایجان جنوبی مشکلی اساسی می باشد" را ترجمه و منتشر کرده بودم و در آنجا نیز دقیقاً بر مشکلات آبی پیش روی آزربایجان جنوبی طی سالهای پیش رو اشاره کرده بودم، امروز خبرگزاری های دولتی خبری مبنی بر خشکشدن منابع آبی 49 روستا در اردبیل را مخابره کرده اند که بدون تردید اولین مورد از این نوع خبرها نبوده و آخرین نیز نخواهد بود. به علت عدم وجو دولت ملی ترک در آزربایجان جنوبی در صورت تداوم خشکسالی که و سیاست های غلط دولت ایران که نمونه اش خشکانیدن دریاچه اورمیه می باشد ما طی سالهای پیش رو با انبوده مشکلات آبی و زیست محیطی مواجه خواهیم بود.

خبر خشکیده شدن منابع آبی اردبیل از سوی مدیر کل آب و فاضلاب روستائی اردبیل منتشر گردیده است، آقای پرویز عباسی دوشنبه در نشست مشترک با ارگانهای خبری علت خشک شدن منابع آبی اردبیل را محدود بودن منابع زیرزمینی و تکرار خشکسالی بیان نموده است.

بنا به گفته وی آب و فاضلاب روستائی از 400 چشمه و 245 حلقه چاه آبرسانی می گردد و در حال حاضر منابع آبی برخی از روستاها به دلیل محدودیت بارش از بین رفته و اکنون آبرسانی به روستاها به صورت سیار و با تانکرهای آب رسانی صورت می گیرد.

کاهش 25 سانتیمتری سطح آب دریاچه اورمیه

علارغم اینکه مدیای دولتی در حال نشر اخباری مبتنی بر افزایش سطح آب دریاچه اورمیه بود آقای حسین عباس نژاد مدیر کل حفاظت محیط زیست آزربایجان غربی با اعلام خبر کاهش 25 سانتیمتری سطح آب دریاچه اورمیه آب پاکی را بر روی ناشرین اخبار دروغ ریخت. نکته قابل تامل تر علارغم کاهش سطح آب شدید دریاچه اورمیه و هشدارهای فعالین محیط زیست ترک هنوز کوچکترین قدمی برای احیاء دریاچه اورمیه از سوی دولت ایران برداشته نشده است و دریاچه هنوز هم با سرعت تمام در حال از دست دادن سطح آب خود می باشد. گرچه آقای عباس نژاد بنا به مسائل دولتی سعی در توضیح خشک شدن دریاچه اورمیه با توجه به تغییرات اقلیمی، کاهش باران و ...داشته ولی کارشناسان بی طرف منطقه ای و جهانی مهمترین علت خشکانیدن دریاچه اورمیه را سدسازی در آزربایجان جنوبی، مدیریت غلط منابع آبی، افزایش سطح زیست کشت، سیستم آبیاری قدیمی و ... معرفی می کنند.      

حسن عباس نژاد مدیر کل حفاظت محیط زیست آزربایجان غربی در جمع خبرنگاران گفته است: با توجه به ادامه روند خشکسالی و عدم تحقق بارندگی ها و پدیده تغییر اقلیم ، افزایش دما در حوضه آبخیز دریاچه اورمیه رخ داده و این امر موجب افزایش میزان تبخیر تا 60 درصد شده است.

به گزارش روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی ، عباس نژاد با گفتن مطالب فوق افزوده: هم اكنون سطح آب دریاچه اورمیه 1271.04 متر بالاتر از سطح آب های آزاد است و 25 سانتیمتر نسبت به سال ماضی کاهش نشان می دهد.

عباس نژاد در ادامه سخنان خود افزوده : به علت عدم تحقق بارندگی ها و ادامه روند خشکسالی برنامه هایی برای انتقال آب و علوفه به جزایر دریاچه برای تامین آب و علوفه گوزن زرد و قوچ و میش طرح ریزی گردیده که  از ۱۰ روز گذشته آغاز شده در عین حال برای جلوگیری از مشكلات احتمالی آینده ۱۰ هزار لیتر آب و چهار و نیم تن علوفه به زیستگاه های گوزن زرد و قوچ و میش در جزایر دریاچه اورمیه منتقل شده است.

وضعیت دریاچه اورمیه همچنان بحرانی هست، بارندگی‌ها تاثیری در افزایش آب دریاچه اورمیه نداشته

هر از چندگاهی که بارندگی هائی در آزربایجان غربی اتفاق می افتد مدیای دولتی خبر از افزایش چندین ده سانتی ارتفاع آب دریاچه اورمیه را بارها بازنشر می کند دریغ از کنکاش علمی مسئله و نظر گیری کارشناسان بی طرف محیط زیست که آیا مسئله دریاچه اورمیه در صورت بارش 24 ساعته باران به مدت 6 ماه نیز قابل رفع می باشد یا نه؟ یا دریاچه اورمیه با کاهش 20 میلیارد مترمکعبی آب تا چه میزان می تواند آب مورد نیازش را از آب باران تامین کند؟ مسئله بارش باران نیست چون بنا به آمار دولت ایران طی چند سال گذشته حوزه دریاچه اورمیه سالهای ترآبی را پشت سر گذاشته است. مهمترین عامل خشکانیدن دریاچه اورمیه کمبود باران نیست بلکه بنا به عقیده بسیاری از کارشناسان میحط زیست سدسازی های بی رویه دولت ایران در حوزه دریاچه اورمیه می باشد که سبب خشک شدن رگ های دریاچه اورمیه گردیده است. در کنار سدسازی های صورت گرفته افزایش سطح زیر کشت، سیستم آبیاری قدیمی، تغییرات اقلیمی ناشی از سدسازی و .. از دیگر عللی هست که کارشناسان بی طرف منطقه ای و جهانی در مورد خشک شدن دریاچه اورمیه ابراز می کنند.  

خانم سکینه اسمی گزارشی از وضعیت دریاچه اورمیه را در خبرگزاری دولتی مهر منتشر کرده که در خلاصه ای از مهمترین بخش های این گزارش را می توانید مطالعه کنید:

در ماه های اخیر با افزایش میزان بارندگی ها، امیدهای زیادی برای مردم و مسئولان در زمینه بهبود شرایط بحرانی دریاچه اورمیه ایجاد شد ولی کارشناسان با اعلام اینکه این بارندگی ها تاثیری در وضعیت دریاچه ندارد آب پاکی را روی دست همه ریختند تا نگرانی ها همچنان به قوت خود باقی بمانند.

کارشناسان حوزه آب استان آزربایجان غربی نسبت به بالا بودن مصرف آب در حوضه آبریز دریاچه اورمیه نیز هشدار داده و اعلام کردند اگر برای این امر چاره اندیشی نشود با بی تاثیر بودن میزان بارندگی ها باید منتظر فاجعه خشک شدن بیشتر دریاچه اورمیه نیز باشیم.

این کارشناسان مصرف بالای آب در حوضه آبریز دریاچه اورمیه، پایین بودن راندمان آب در بخش کشاورزی به همراه عدم مدیریت صنایع آب بر در دریاچه را از مهمترین دلایل شرایط به وجود آمده برای این زیست بوم عنوان می کنند، این در حالی است که دلایل مذکور از سوی کارشناسان بخش کشاورزی به شدت تکذیب می شود.

از بیش از 16 سال پیش تاکنون دریاچه اورمیه آهنگ خشک شدن را طی می کند که یک دهه این 16 سال به توجهی مسئولان گذشت تا اینکه در سالهای اخیر همایش های بین المللی، ملی و استانی برگزار شد حتی شورای منطقه ای مدیریت حوضه آبخیز دریاچه اورمیه نیز تشکیل و طرح های مختلفی در این سالها تدوین شد ولی با گذشت این همه سال هنوز مسئولان و کارشناسان اندر خم یک کوچه اند چرا که آمارها، طرح ها و نظرات کارشناسی تفاوت های فاحشی با یکدیگر دارند.

برخی کارشناسان پایین بودن راندمان آب در بخش کشاورزی و مصرف بالای این بخش و کارشناسان حوزه کشاورزی سدها را از عوامل خشک شدن دریاچه اورمیه عنوان می کنند. این در حالی است که هنوز با گذشت این همه مدت و برگزاری سمینارها و همایش ها هنوز مسئولان به نظر واحد و راهکارهای عملی تر برای حل هرچه سریعتر این بحران نرسیده اند.

مصرف آب بخش کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه بسیار بالاست

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع اب شرکت آب منطقه ای آزربایجان غربی معتقد است میزان مصرف آب بخش کشاورزی در حوضه دریاچه اورمیه بالا و راندمان این بخش بسیار پایین است در این راستا منابع آبی این حوضه در بخش های مختلف به ویژه کشاورزی باید مدیریت شود.

براساس مطالعات و تصاویر ماهواره ای به دست آمده در حوضه دریاچه اورمیه (استان آزربایجان غربی) اراضی کشاورزی از 200 هزار هکتار به 380 هزار هکتار رسیده است یعنی تنها 100 هزار هکتار اراضی آبی کشاورزی استان در سالهای اخیر افزایش داشته است. با وجود افزایش 100 هزار هکتاری متاسفانه میزان مصرف آب در این بخش افزایش زیادی پیدا کرده است که نشان دهنده عدم فرهنگ سازی و آموزش ویژه کشاورزان برای مصرف بهینه آب است با وجود ارائه طرح های معتدد تاکنون هیچ طرحی در این زمینه و ارتقای سطح فرهنگ کشاورزان رائه نشده است.

دوستی رضایی در ادامه خواستار مدیریت صنایع آب بر به ویژه در بخش کشاورزی حوضه دریاچه اورمیه شد و گفت:  ایجاد کارخانه قند در حوضه دریاچه اورمیه کشت چغندر قند در منطقه را می طلبد و به این وسیله کشت چغندر قند تحمیل می شود.

دریاچه اورمیه را به عنوان مصرف کننده آب حساب کنیم

دوستی رضایی با بیان اینکه در بازه های زمانی سال 76 تاکنون که دریاچه روند خشک شدن را گرفته است 40 میلیارد مترمکعب آب به دریاچه منتقل شده است، افزود: روند خشک شدن دریاچه اورمیه در شرایطی است که متاسفانه تبخیر آب به دلیل وسعت 550 هزار هکتاری و عمق 6 متر آب بالاست در حالی که در سالهای اخیر 40 میلیارد مترمکعب آب به آن منتقل شده در صورتی که باید 66.5 میلیارد مترمکعب وارد می شد یعنی ما نتوانستیم در این سالها 26 میلیارد مترمکعب کسری آب دریاچه اورمیه را جبران کنیم.

وی با تاکید بر اینکه دریاچه ارومیه نیز همانند بخش کشاورزی که در مجموع 600 هزار هکتار وسعت دارد به عنوان یک مصرف کننده تلقی شود گفت: باید با مدیریت منابع آب در بخش های مختلف به ویژه بخش کشاورزی نیاز آن را تامین کنیم.

کارشناسان بخش کشاورزی با رد اظهارات کارشناسان آب در زمینه تاثیر کشاورزی بر وضعیت بحرانی دریاچه اورمیه خواستار ارائه طرح های عملی برای نجات دریاچه ارومیه هستند.

پارک ملی دریاچه اورمیه یکی از ۵۹ ذخیره گاه طبیعی محیط زیست جهان است که به دلیل طبیعت مناسب برای زیست دائمی و موقت انواع پرندگان کمیاب و نادر جهان و زیبایی های طبیعی سواحل و جزایر آن از سوی یونسکو به عنوان یک ذخیره گاه بیوسفری در جهان شناخته شده است.

از سال آبی 75 – 74 تاکنون رقوم ارتفاعی سطح تراز آب دریاچه اورمیه سیر نزولی پیدا کرده و در طول سالهای اخیر آب به بحرانی ترین وضعیت خود رسیده که این امر حیات تنها موجود آن را نیز با خطر جدی مواجه کرده، به همین دلیل نیاز به یک عزم ملی و منطقه‌ای برای نجات این اکوسیستم با ارزش و بحران زده است.

منبع گزارش:

http://tinyurl.com/nvvlz4x