Artemia Urmiana’nın nəsli tükəndi

Umud Urmulu

Urmiye Gölündə Artemia Urmiana’nın nəslinin tükənməsi Güney Azərbaycan’da büyük bir insan köçü olacağının ön görüşü ola bilər. Artemia Urmiana’nın nəslinin tükənməsinə rağmən iran devləti Urmiye Gölünü yenidən canlandırmaq üçün bir addım bilə atmamışdır və atmasıda ön görüləməz. seçkilərdən öncə Həsən Ruhani Urmiye şəhərinə gəldiği zaman devlətdə sorumlu olduğu haldə ilk işi Urmiye Gölünün qurumasını gündəmə gətirmək olacağını söz vermişdi ancaq yürütmədə sorumlu da oldu hələ Urmiye Gölü susuzdur.

Iran Artemia araşdırmalar mərkəzinin başxanı Urmiye Gölündə bulnan Artemia Urmiana’nın ekonomik olaraq bölgədə büyük qatqaıları olduğunu söyləmişdir, ancaq onun dediklərinə görə illərdir Urmiye Gölündən Artemia Urmiana ürətilməməkdə və bir başqa deyişlə bu canlının nəsli tükənmişdir. Urmiye Gölü Artemiasinin ürəməsi kəsılmış və eləcə Əli Mohsunpurun deiğinə görə indi Urmiye Gölündə bir tək Artemia bulunmamaqdadır. 

Artemianin ürəməsinin kəsılmə nədənı Urmiye Gölündə Duz oranının artması və suyun Duza doyma seviyəsinə gəlməsi açıqlanmaqdadır. Verilərə görə 1996-1995 ci illərdə Artemianin ən çox ürətildiği il olaraq bilinməktədir, eləcə hər il 300 – 400 ton Artemia Urmiye Gölündən ürətilmişdir. 

Artemia duzlu göllərdə yaşayan bir canlıdır və Artemia Urmiana dünyada yanlız Güney Azərbaycanda bulunan Urmiye gölündə yaşamaqdadır və dünyada görülməyən özəlliklərə sahibdir.

Urmiye Gölünün her il 1 milyard metr Kub Suyu Buxarlaşmaqdadır

Umud Urmulu

Güney Azərbaycan, Urmiye: Doğu Azərbaycan Çevre Örgütü başxanı olan Büyük Rəisinin dediğinə Görə hər il normal olaraq Urmiye Gölünün 1 milayrd metr Kub Suyu buxarlaşmışdır.

Rəisinin dediklərinə görə Urmiye Gölünün Ekolojik su ehtiayci hər il 3.1 milyard metr kubdur ancaq bu Ehtiyac dışında hər il 1 milyard metr Kub’da Urmiye Gölünün suyu Buxar olur.

Iran devlətinin verilərinə görə gərək hər il 270 milyon metr kub Doğu Azərbaycan, 1.7 milyatd metr kub Batı Azərbaycan və 940 milyon metr kub isə Kürdistan Ostanindan Su Urmiye Gölünə Təmin ola ancaq bunun nə qədəri gərçəkləşir söyləməsi çox zor.

Rəisinin dediklərinə Görə iran devləti Urmiye Gölü Suyunun Buxarlaşamsını Önləyəcək addımlar atmış ancaq bu addımların nə olduğu haqda bilgi verməməktədir. Onun dediklərinə Görə indi Urmiye Gölünün hər litr suyunda 400 Qram Duz Bulunmaqdadır, ancaq Duz oranı normal zamanlarda 280 – 200 Qram litrdə olur. Urmiye Gölü Suyunda Duz Oranı Artdığı üçün Göldə Bulunan tək Canli “Artemia Urmiana”  Yaşam Mücadiləsi verdiğini söyləyə bilərik.

Urmiye Gölü Ekolojik Özəlliklərinə Görə 1967 ci ildə iran devləti tərəfindən Qorunamsı gərəkən bölgə və 1977 ci ildə iranin Ulusal Parki olaraq tanımlandı. Urmiye Gölündə 27 tür Məməli, 212 tür Quş, 41 tür Sürünən, 26 tür Balıq və 7 tür İki yaşamlı heyvan türləri bulunmaqdadır.

Urmiye Gölündə Bulunan ‘Artemia Urmiana’nin Nəsli Tükəndi

Güney Azərbaycan, Urmiye: Urmiye Gölünün bütünüilə ölməsi yaxındır, ancaq bu ölüm 10 il bundan öncədən bugünə qədər çeşidli yollarla səsləndırlməktədır, bu səslərə rağmən iran dövləti Urmiye Gölü haqqında o qədər ilgisiz və bəlli amacla davrandı ki Urmiye Gölünün bugün 70% qurudu, eləcə bir çox Canlıda Urmiye Gölü Suyu və Adalarında Yaşamını Susuzluq və ekolojik pis durum nədənilə itirdi, bu canlıların ən önəmlisi ’Artemia Urmia’dır. Artemia Urmiana dışında minlərəcə Flamingo, Maral, Qızılıquş, Pelikan(qutan), Köçər Quşlar vs də Urmiye Gölü və Adalarından həmişəlik köçdülər.  yaxın illərdə Flamingo balalarının Duza batmış Görüntüləri dəfələrə medyada paylaşıldı, Urmiye Gölü adalarında bulunan Maralların durumu heçdə yaxşı dəyildir…
Urmiye Gölü quruamsı haqqında illərdir Doğa və Çevre Uzmanları iran dövlətini uyarmaqdadırlar ancaq hələ heç bir addım atılmayıb.
Iranin tanınmış Doğa və Çevre uzmanı olan İsmayıl Kəhrom iran islam Devrimindən Öncə Urmiye Gölü və çevresində bulunan heyvanlar haqqında bir bəlgəsəl üzərinə çalışmış, ona Görə bu bəlgəsəl Urmiye Gölünün dünəni və bugününün yansıtan ən önəmli qaynaqdır.
Artemia Urmiana Nəsli Tükəndi
Kəhrom CHN düşərgəsilə verdiği raporda Urmiye Gölnün Qurumasının etgilərindən birisini Artemia Urmiana’nin nəslinin tükənməsini söyləyib və eləcə Urmiye Gölündə bulunan Artemia’nın nəslinin tükəndiğiini söyləyibdir. Dünyada 6 Tür Artemia yaşamaqdadır və Urmiye Gölündə bulunan Aretmia dünyada yanlız Urmiye Gölündə yaşamaqdadır. Urmiye Gölündə bulunan Aretmia Urmiana hər litrədə 60-80 Gr Duzlu suda yaşaya bilər ancaq Urmiye Gölündə Duz oranın o qədər yüksək olub ki Artemia bilə suda yaşaya bilməməktədir. 1352 ci ildə Urmiye Gölündə bulunan Artemia’nin durumu ən yaxşı bir ölçüdə dəvam etməktəydi ancaq bugün Artemia diyə bir canli Urmiye Gölündə görünməməktədir. 
Yosunlarında Nəsli Tükəndi
Urmiye Gölündə 14 tür yosun yaşmaqdaydı ancaq duz oranının çox olduğu üçün Yosunların nəsli tükəndi. Urmiye Gölü çeşidli yosunları suyun ən dərın yerlərində yaşamaqdaydı və bəlli zamanlar bu yosunlar çiçək verdiğin Urmiye Gölünün suyu çeşidli rənglərdə görülməktəydi. 
Flamingolar Duzda
Urmiye Gölü adalarında bulunan Flamingolar və Köçər olaraq Urmiye gölünə gələn Flamingolarda Urmiye Gölü qurumasından etgilənərək daha bu bölgədə görülməməktədilər. Eləcə Urmiye Gölündə barmaq sayısında görünən flamingolarda Duza bataraq yaşamlarının itirməktədilər. Qış fəslində Urmiye Gölü adalarında çox sayıda Flamingo və Pelikan(qutan) dünyanin çeşidli bölgələrindən gəlməktəydi ancaq Urmiye Gölü quruduqdan sonra bu köçər quşların heç birisi bölgədə görülməməktədir.
Tuğralı və bilimsəl sayılara Görə Urmiye Gölündə bir zamanlar 40.000 Flamingo və 20.000 Pelikan(qutan) bulunmaqdaydi ancaq illərdir Urmiye Gölündə barmaq sayısında olsa bilə bu quşlar görülməməktədir. Bir zamanlar Urmiye Gölündə köçər olaraq 130 tür quş yaşamaqdaydı ancaq bugün bu sayı barmaq sayısındadır. 
Marallar Qaçqın
Urmiye Gölü quruduqdan sonra Adalarda bulunan Marallar Suyun duzlu olduğu üçün və bölgədə yemək bulamadıqlarından dolayı Kəndlərə axın etməktədirlər. eləcə Marallar bir çox kəndə yaxınlaşaraq yanlız bölgə Ulusu yardımıla yaşamaqdadırlar.  Iran çevre və Doğa örgütnün bilgilərinə Görə Urmiye Gölü adalarından 350 Maral ölüm təhlükəsilə qarşıdır.

Lake Urmia Needs Urgent Help

Campaign to Save Lake Urmia
Vancover, Canada, Nov.21,2010