Dünya Su Günü və Urmiye Gölü

Yer üzündəki suyun %97’si Duzludur. Geriyə qalan və büyük bir bölümü Quzey və Güney Qutuplarında buzullar içində donmus olan %3’lük Qaynaqları Üçün insanlar və hər türlü Canlı rəqabət etmə durumundadırlar. İnsan yaşamı üçün Su ekosistemləri (Göllər, dərələr vs) geçmişden günümüzə vazgeçilməz olmuştur. Bütün uygarlıqlar, (Misir, Sümer vs.) gənəlliklə büyük Göllər və güənilir bir su Qaynağının yaxınında Qurulmaq zorunda Qalmıs, bu son dərəcə verimli sistemlerin sunduğu diğer Xizmət və ürünlərdən də beləliklə yararlanabilmişlərdir. Son 10 İldə su üzərindəki küresəl su tələbi 6–7 Qat artmıştır; bu Oran dünya nüfusu artış oranının iki Qatından daha çoxdur. Hələ, yoxsullar ve gelişməktə olan Ölkələr başta olmaq üzere dünya nüfusunun yarısını oluşturan 2,6 milyar insan yetərsiz və keyfiyyətsiz su nədəniylə sağlıqsız Qoşullarda yaşamaqtadır. Hər səkkiz Qəqiqədə bir Uşaq yetərli və Arı(təmiz) içiləbilir su olmadığı Üçün ölməktədir. Dünyanın birçox bölgəsində yaşanmaqta olana Çöl alanlardan kəndlərə Köç, çox sayıda insanın güvenli içmə suyundan, çevresəl olaraq güvenli yaşam Qoşullarından yoxsun alanlarda yaşamalarına nədən olmaqdadır. 
1993 ilində Birləşmiş Uluslar Gənəl Qurulu, 22 Mart tarixini "Dünya Su Günü" olaraq elan etdi.
İlk dəfə 1992'de Birleşmiş Uluslar Çevrə Konferansı'nda önəörilən "Dünya Su Günü", gərək BM üyələrinin, gərəkəe Başqa dünya Ölkələrinin büyüyən Arı su sorununa diqqət çəkmək, içiləbilir su Qaynaqlarının Qorunması və çoxaltılması Qonusunda somut addımlar atılmasının sağlanmasında təşviq olması amacıyla bir gün adamaq anlamında oluşturuldu.
hər il BM 22 Yelin(March) Günün Dünya Su Günü olaraq adlandırıb və hər il üçün Uyğun bir slogan seçməkdədir. 2012 ci il Su və Yemək: Dünya Susuzdur və biz Ac Sloganila adlandırlmışdır.
iran adlı ölkə Coğrafı olaraq Yarı Quru olaraq dünyada adlandırılıbdır, iradna hər il 250 mm yağış yağmaqdadır, ancaq Dünya Doğa və Çevrə Örgütlərinə Görə iranin sorunu Yağışın az yağması yox bəlkə yanlış su yönəticisində görülür. 
iranda Dövlətdə olan yanlış su yönətimi Urmiye Gölü quruması başda olamq üzərə ölkə bir şox Göl,Çay və Axar Suyun quruamsına nədən olmuşdur. 
birləşmiş Millətlər Çevrə Bölümü(UNEP) yaxın zamanda Güney Azərbaycanin Urmiye Gölüsü haqqında bir bilimsəl Rapor sunmuşdur. bu bilimsəl Çalışmada Urmiye Gölünün 100 ildən bugünə qədərki durumu peykdən alınan Görüntülərlə incələnərək göstərilmişdir. UNEP'in Sunduğu Rapor kəsinliklə Urmiye Gölünün quruduğunundan sonra 76 milyon insaniini yaşmını təhlükəyə salacaığı xatırladaraq iran dövlətının bu qonuda heç bir iş görmədığını vurğulamışdır.
UNEPdən yayınlanan bilimsəl Raporda kəsinliklə Urmiye Gölünün Quruamsını iqlim dəyişikliği, Yağışn az Yağması vs yox bəlkə iran dövlətin yanlış su yönətimi və sayısızca tikilən səddlər vurğulanmışdır, əyər Urmiye Gölü iqlim dəyişikliğindən qurumuşdur nədən Türkiyənin Van Gölü və ermənistanda olan Göl qurumayıbdır?
UNEP'ni sunduğu bilimsəl çalışamda Urmiye gölünün 15 il içində 2300 kl gerilənməsi diqqətə alınıbdır, ötə yandan Urmiye və Təbrizdə olan Çevrə və Doğa Göstəriləridə söz qonusu olmuşdur, eləcə iran dövlətı necə belə bir çevrəsəl Göstərini Basqıla qarşılayaraq və yüzlərcə Türk insanini tutsaq etməsi bilə Raporun sonudna ələ alınmışdır.
Yazıbnın bir Bölüməünə Qaynaq: Prof.Dr. Meryem Beklioglu Orta Dogu Teknik Üniversitesi, Biyoloji Bölümü, Limnoloji Laboratuvarı, 06531, Ankara

دوم فروردین روز جهانی آب و دریاچه اورمیه

بیش از 97% آبی که در سطح زمین قرار دارد دارای مواد نمکی می باشد نزدیک به 3% آب شیرین کره زمین در قطب های جنوب و شمال واقع شده است. تمامی حیات بشری، حیوانی، اکوسیستم ها و ... به همین 3% آب شیرین وابسته می باشد. تمامی مدنیت های بشری از جمله تمدن مصر، سومر و ... عموماً در کنار نهرها و رودخانه ها شکل گرفته و همین منابع آبی در روند پیدایش بسیاری از محصولات نقش مهمی را ایفا کرده است. 

طی 10 سال گذشته درخواست استفاده آب در بین ملل دنیا 6-7 برابر افزایش یافته است و یکی از عوامل این امر نیز افزایش جمعیت دنیا بوده است. اکنون بنا به امارهای رسمی 2.6 میلیارد انسان در دنیا از آب غیربهداشتی و تصفیه نشده استفاده می کنند. آمارهای سازمان بهداشت جهانی حاکی از مرگ 1 کودک در 8 دقیقه به علت استفاده نکردن از آب سالم می باشد. در بسیاری از مناطق دنیا به علت کمبود آب کوچ های اجباری متعددی شکل گرفته است و زندگی ساکنین محلی نیز با خطر بسیار عدیده ای مواجه شده است.    

برای اولین بار در سال 1993 و در کنفرانس محیط زیست و توسعه سازمان ملل (UNCED) در ریودوژانیروی برزیل از تمامی کشورهای دنیا خواسته شد تا روز 22 مارس مصادف با دوم فروردین هر سال را با اهمیت نهادن به موضوع آب به ترویج و آگاهی سازی ملل دنیا نسبه به موضوع پراهمیتی به مانند آب  اختصاص دهند. 

بخش امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل UNDESA سالهای مابین 2005 تا 2015 را دهه بین المللی آب و با شعار "آب برای زندگی" معرفی و تعیین کرده است. هدف از نام گذاری این دهه تمرکز و جلب نظر عمومی برای موضوعات مرتبط با آب و تلاش برای مشارکت زنان و دیگر گروهها در امر دستیابی به اهداف برنامه ریزی شده می باشد.

پس از نام گذاری روز 22 مارس 1993 با نام روز جهانی آب همه ساله شعار جدیدی که مرتبط با مسائل مهم آبی آن سال می باشد از سوی UNCED برگزیده شده و فعالیت های جهانی و منطقه ای مرتبط بر پایه آن شعار شکل می گیرد شعار سال 2012 نیز "آب و امنیت غذائی: جهان تشنه است چون ما گرسنه ایم" می باشد.

سازمان ملل تخمین می زند که تا سال 2030 بیش از 5 میلیارد نفر از ملل دنیا به نحوی با کمبود آب مواجه خواهند شد. بر اساس گفته های کارشناسان آب 98% از کمبود آب بر اثر عملکرد انسان و 2% بر اثر دلایل طبیعی می باشد. 

ایران نیز از نظر جغرافیائی در منطقه نیمه خشک واقع شده و مقدار متوسط بارش آن در حدود 250 میلی مرت می باشد. کمبود بارش باران از یک سو و مدیریت غلط منابع آبی از سوی دیگر سبب شده است که ایران در گزارشی که سال پیش از سوی دانشگاه ییل صورت گرفته بود در جایگاهی بهتر از 114 جهان به خود نبیند، در حالیکه مجموع کل کشورهای مور بررسی 130 کشور بود.

انواع و اقسام فلاکت های محیط زیستی به مانند خشک شدن دریاچه اورمیه و دیگر تالابها نیز نشان از عدم مدیریت درست منابع آبی می باشد. به طوریکه برنامه محیط زیستی سازمان ملل که به UNEP معروف می باشد چندی پیش طی گزارش مفصلی به موضوع مرگ دریاچه اورمیه پرداخته و گزارش علمی از علل وقوع خشک شدن دریاجه اورمیه همراه با تصاویر 100 سال گذشته دریاچه اورمیه را منتشر کرد. در گزارش UNEP به طور دقیق از خطری که در نتیجه خشک شدن دریاچه اورمیه گریبانگیر 76 میلیون نفر خواهد شد سخن رفته است، در حالیکه مسئولین دولتی و مدیای داخلی و خارجی تماماً در مورد گزارش فوق و علل خشیکده شدن دریاجه اورمیه سکوت پیشه کردند. 

در گزارش محیط زیستی سازمان ملل در رد سخنان رسمی دولت ایران در مورد خشک شدن دریاچه اورمیه که به کمبود باران، تغییرات اقلیمی و ... نسبت داده میشود مطالب و تصاویر علمی متعددی منتشر شده است که خشک شدن دریاجه اورمیه را نه پدیده های طبیعی بلکه به طور قطع عوامل انسانی نظیر سوء مدیریت منابع آبی، سد سازی های بی محابا و ... اعلام شده است. به نظر کارشناسان بی طرف جهانی اگر تغییرات اقلیمی در خشک شدن دریاجه اورمیه تاثیر داشته است پس چرا تغییرات اقلیمی در مورد دریاچه های وان ترکیه و سوان ارمنستان بدون تاثیر بوده و تنها دریاچه اورمیه 2300 کیلومتر پسروی داشته است.

همانطور که در گزارش UNEP نیز بر علمی مطرح شده است طی 2 سال گذشته حوزه آبریز دریاچه اورمیه نه تنها دارای کاهش باران نبوده و بلکه طی 2 سال گذشته تماماً سالی ترسالی را تجربه کرده است و یقیناً در خشک شدن دریاچه اورمیه عواملی نظیر سد سازی، سوء مدیریت منابع آبی و ... دارای بیشترین تاثیرات بوده اند.

آیا خشکسالی، تغییرات اقلیمی سبب خشک شدن دریاچه اورمیه شده است؟

دریاچه اورمیه این نگین آزربایجان در حال خشک شدن می باشد. علت خشک شدن دریاچه اورمیه از سوی مقامات دولت ایران 60% خشکسالی، 10-15 سد سازی و 10-15% نیز کمبود باران معرفی می شود این در حالی می باشد که منابع علمی و محیط زیستی بی طرف منطقه ای و جهانی علت خشک شدن دریاچه اورمیه را نه کمبود باران و نه خشکسالی بلکه مدیریت اشتباه حوزه آبریز اورمیه و ساخت سدهای بی حساب و کتاب معرفی می کنند.

دو تصویر فوقی که در متن نوشته مشاهده می کنید یکی مربوط به گستره خشکسالی مهر 1388 تا پایان خرداد 1389 و دیگری مربوط به گستره خشکسالی سال 1390 الی 1391 می باشد که هر دو بر اساس شاخص بارش استاندارد یا SPİ می باشند. منبع هر دو تصویر فوق وزارت مرکز تحقیقات کم آبی و خشکسالی در کشاورزش و منابع طبیعی پایگاه ملی مدیریت خشکسالی کشاورزی می باشد. 

با دقت و تامل در تصویری که نشان دهنده خشکسالی مهر 1388 تا پایان خرداد 1389 می باشد(تصویر شماره 1) هر انسانی که قادر به خواندن و نوشتن بوده و رنگها را بشناسد بی شک می تواند حوزه آبریز دریاچه اورمیه را که با رنگهای مقداری سبز و بیشتر آبی در تصویر مشخص شده است را بیابد و در زیر تصویر مفاهیم رنگ ها را که رنگ سبز به معنای نرمال و رنگ آبی را ترسالی متوسط را مشاهده کند. 

این بدان معناست که از مهرماه 1388 تا پایان خرداد 1389 در حوزه آبریز دریاچه اورمیه مقدار بارش باران مقداری بیشتر از وضعیت نرمال بوده و در حالت ترسالی قرار داشته است که سخن مسئولین دولت ایران در مورد کمبود بارش باران و خشکسالی را که علت خشک شدن دریاچه اورمیه معرفی میی کنند زیر سوال می برد.

در تصویر دوم که با شماره 2 مشخص شده است وضعیت گستره خشکسالی را از سال 1390 تا سال 1391 مشخص می سازد. همانطور که مشاهده می کنید در این تصویر نیز حوزه آبریز دریاچه اورمیه با سه رنگ سبز، آبی کمرنگ و مقدار کمی رنگ زرد مشخص می کند. رنگ سبز نشان دهنده وضعیت نرمال، رنگ آبی کمرنگ ترسالی و رنگ زرد مشخص کننده خشکسالی متوسط می باشند.

در مجموع این تصویر نیز به وضوح نشان دهنده وضعیت ترسالی دریاچه اورمیه در سالهای 1390 تا 1391 می باشد که بی شک نشان دهنده عدم کاهش بارش باران و خشکسالی در حوزه آبریز دریاچه اورمیه می باشد.

پس اگر دریاچه اورمیه را خشکسالی، کمبود بارش باران خشک نکرده است چه چیز عامل اصلی خشکانیدن دریاچه اورمیه می باشد؟

بر اساس آخرین گزارش علمی که در مورد خشک شدن دریاچه اورمیه از سوی برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد با نام اختصاری UNEP منتشر شده است خشک شدن دریاچه اورمیه با توجه به داده های 100 سال گذشته نه در اثر کاهش باران، تغییرات اقلیمی و خشکسالی بلکه در اثر سوء مدیریت حوزه آبریز دریاچه اورمیه، ساخت بی و حساب و کتاب سدها معرفی شده است.   

در گزارش UNEP که در وبلاگ اخبار اورمیه نیز همین گزارش به زبان انگلیسی منتشر شده است در مورد تغییرات اقلیمی که مد نظر مسئولین دولتی ایران می باشد نیز چنین گفته شده است که اگر تغییرات اقلیمی سبب خشک شدن دریاچه اورمیه شده است پس چرا همین تغییرات اقلیمی اثری در دریاچه های وان ترکیه و سوان ارمنستان نداشته است؟ این سه دریاچه در فاصله بسیار کمی از هم قرار دارند و بی شک هر گونه تغییر اقلیمی بر روی سه دریاچه نیز تاثیر خواهد داشت، این در صورتی می باشد که دریاچه اورمیه 2300 کیلومتر پس روی داشته است.