بالاخره رفته رفته زوایای دیگری از فاجعه زیست محیطی قرن که همانا خشک شدن دریاچه اورمیه می باشد روشنتر می گردد، بررسی های کارشناسی نشان می دهد که دریاچه اورمیه تا وقوع فاجعه فاصله ای ندارد. برآوردها حاکی از آن است که تا پایان تابستان سال آینده، بخش جنوبی دریاچه اورمیه به جز در محدوده پل میانگذر، به طور کامل خشک خواهد شد. همانطور که ناصر آق نیز در این گفتگو به عدم تاثیر و یا شاید بتوان تاثیر کم پل میانگذر دریاچه اورمیه در روند خشکانیدن دریاچه اورمیه اشاره می کند ولی متاسفانه از سیاست سدسازی دولت ایران در آزربایجان جنوبی سخنی به میان نمی آورد، مسئله دیگر قابل توجه در سخنان این کارشناس همانطور که بارها در وبلاگ اخبار دریاچه اورمیه ذکر گردیده عدم تاثیر انتقال آب آراز به دریاچه اورمیه می باشد که بیشتر به مانند دیگر طرح های دولت ایران بدون کارشناسی صورت پذیرفته است.
بررسی های اخیر از میزان آب در نیمه جنوبی دریاچه اورمیه شدت بحران را پیش از پیش آشکار می کند. در حال حاضر حداکثر 250 میلیون مترمکعب آب در نیمه جنوبی دریاچه وجود دارد که کمی بیشتر از میزان آب در دریاچه پشت سد شهرچائی است. این میزان آب در پهنه ای به وسعت حدودا 240 کیلومتر مربع با عمق بسیار کم پخش شده، لذا با سرعت تبخیر می شود و با ادامه روند کنونی تا پایان تابستان 1393 بخش جنوبی دریاچه اورمیه بجز در محدوده بسیار کوچکی در زیر پل میانگذر به طور کامل خشک خواهد شد.
ناصر آق، بنیانگذار پژوهشکده آرتمیا در گفت و گو با CHN با اعلام این خبر گفت: «این اتفاق چیزی فراتر از یک فاجعه و بسیار متفاوت تر از آمار و ارقامی که توسط برخی از رسانه ها یا سازمان ها اعلام می شود.»
او اضافه کرد: «فرصت های طلایی برای احیای دریاچه اورمیه با هزینه کمتر از بین رفته است اما هنوز هم روزنه های امید به طور کامل بسته نشده و اگر فرصت های باقیمانده را از دست ندهیم و واقع بینانه تر و علمی تر به قضیه نگاه بکنیم هنوز هم می توان دریاچه اورمیه را بصورت فاز بندی شده احیا کرد.»
او تاکید کرد که حل مشکل دریاچه اورمیه آنقدرها هم که مطرح می شود پیچیده و سخت نیست و قطعا می توان دریاچه اورمیه را نجات داد، اما به گفته آق، تنها محدوده ای که از خطر خشکی قریب الوقوع درامان خواهد ماند، محدوده زیر میانگذر است. او در پاسخ به این پرسش که این پل چه تاثیری بر خشکی دریاچه اورمیه داشته است، گفت: «میانگذر شهید کلانتری هیچ تاثیری بر خشک شدن دریاچه اورمیه ندارد. دریاچه اورمیه با مشکل کم آبی مواجه است نه با مشکل گردش آب. دوستانی که این موضوع را مطرح می کنند شاید متوجه نیستند که در حال حاضر حدود 90 درصد از محدوده دو طرف جاده میانگذر خشک شده است و دو طرف دریاچه اورمیه فقط در ناحیه زیر پل بخاطر عمق بیشتر به هم متصل هستند.»
به گفته او، بنابراین وجود یا عدم وجود میانگدر نمی تواند هیچ تاثیر منفی بر خشک شدن دریاچه اورمیه داشته باشد. گردش آب با هدف تعادل یونی و اکولوژیک دو طرف میانگذر زمانی مهم هست که طرفین جاده پر از آب باشد. اگر مشکل خشکسالی پیش نمی آمد و دریاچه اورمیه با ایجاد یک جاده در طول کل عرض دریاچه به دو نیم کامل تقسیم می شد آیا باز هم باعث خشک شدن دریاچه می شد؟ به هیچ وجه، ولی این عمل باعث شکل گیری دو اکوسیستم کاملا متفاوت می شد که می توانست از نظر اقتصادی حتی بنفع منطقه باشد.
او با اشاره به یک مثال تاریخی در این مورد گفت: «دریاچه بزرگ نمک در ایالت یوتای آمریکا مشابهت زیادی به دریاچه اورمیه دارد. بیش از 6 دهه از دو نیم شدن کامل این دریاچه توسط یک میانگذر برای عبور قطار می گذرد ولی آن دریاچه نه تنها خشک نشد بلکه با ایجاد دو اکوسیستم متفاوت با شوری بالا در شمال و با شوری پایینتر در جنوب به بزرگترین تالاب تولید آرتمیا در دنیا تبدیل شد بطوریکه آمریکا سالانه بیش از 2 هزار تن آرتمیا از آن دریاچه تولید و بیش از 70 درصد بازار جهانی به این محصول با ارزش را تامین می کند. بنده طرحی را 7 سال پیش برای دو نیم کردن کامل دریاچه اورمیه مطرح کرده بودم که درصورت اجرا می توانست از خشک شدن بخش جنوبی دریاچه اورمیه آنطور که امروز شاهد آن هستیم جلوگیری کند.»
اما موضوع انتقال آب از سایر حوزه ها به دریاچه اورمیه هنوز هم مطرح می شود. آق در پاسخ به این پرسش که این انتقال تا چه حد می تواند اجرایی و موثر باشد، گفت: «این مورد را معمولا کسانی مطرح می کنند که در منطقه مستقر نیستند و از کم و کیف مسائل، میزان آب های موجود در منطقه و از نحوه مدیریت این آب ها اطلاع کافی ندارند. درواقع ارائه دهندگان این طرح ها ساده ترین و پر هزینه ترین روش را برای تامین آب دریاچه اورمیه مطرح می کنند اینگونه طرحها چندین برابر سایر طرحها هزینه و زمان نیاز دارد و حتی درصورت موفقیت نوشداری پس از مرگ دریاچه خواهد بود.»
به گفته او، انتقال آب از ارس یا هر حوزه دیگر نه تنها اتلاف وقت و بودجه های کلان است بلکه نشان دهنده ناتوانی مسئولان در مدیریت بهینه آب های منطقه نیز هست. متاسفانه مسئولان به جای اینکه برای استفاده بهینه از آبهای موجود به روش های علمی برنامه ریزی کنند و با بالا بردن راندمان آبیاری کشاورزی، اصلاح الگوی کشت، مدیریت بهینه آب های سطحی و زیر زمینی، جلوگیری از هدر رفتن سالانه دو میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی و صرفه جویی در مصارف صنعتی و شهری مشکل را در حداقل زمان و با حداقل بودجه حل کنند، از طرح های انتقال آب از سایر حوزه ها دیگر با بودجه های نجومی حمایت می کنند که حتی درصورت موفقیت حداکثر معادل همانقدر آبی که امروزه در بخش کشاورزی هدر می رود به دریاچه انتقال خواهد داد (یعنی حدود دو میلیارد مترمکعب).
او تاکید کرد: «بنابراین برنامه انتقال آب از ارس یا دریای خزر آن هم در این شرایط سخت و در ابتدای فعالیت دولت آقای دکتر روحانی امری غیر منطقی و غیر ضروری است که باید از آن اجتناب شود. بهترین، عاقلانه ترین، علمی ترین و کم هزینه ترین روش برای تامین آب مورد نیاز دریاچه اورمیه مدیریت بهینه آبهای موجود در منطقه است.»
منبع:
http://tinyurl.com/podz5t6
