Urmiye Gölü 12.000 ildir bu Durumda olmamış(2)

Umud Urmulu

- Urmiye Gölünə başqa yelərdən Su gətirmə tasarısının sounucu nə oldu?

Bu tasarı həmiş masada olmuş ancaq su gətirmək istənilən yerdə əyər yanlış hesab edərsək yeni bir ekolojik sorunla qarşı qarşıya olarıq.  Urmiye Gölünə Araz çayından 100 milıyon metr kub su gətirmək istənildi ancaq bu tasarım ən az 5 il bundan öncə başlamalıdı və bugün qullanımı halində olmalıydı ancaq belə dəyil və olmadı. Urmiye Gölü indiklik 20 milyard metr kub suya ethiyaci var və Araz çayından gətirilən 100 milyon metr kub bilə Urmiye Gölünü qoruma qüçün heç bir etgisi olamaz. Urmiye Gölünün hər il yanlız 1 milyard metr kub suyu buxarlaşır, iran devlətinin başqa tasarımlarıda bilim dışı olduğu üçün eyni sonuc yaratacağını ön görmək olur. Bir ekolojik fəlakəti önləmək üçün yeni bir ekolojik fəlakətin yaranmasına gərək yox və Urmiye Gölünü qorumaq və yenidən canlandirmaq üçün Araz Gölünün qurumasına gərək yox. Iranli bir çox doğa və çevre uzmanı iran devlətinin bu tasarısına tepki göstərdilər və mən inanmiram bu tasarı gərçəkləşə. Devlətin ilk işi bölgədəki Ulusu Urmiye Gölünün qurumasından sonra yaranan fəlakət haqqında bilgiləndirmək gərəkir, insanların bir çoxu Urmiye Gölü quruduqdan sonra nə olacağını bilməməktədirlər. əkinçilik sistemində dəyişiklər olamlıdır və daha az su qullanan türlər əkilməlidirlər, yeni sulama sistemindən qullanmaq lazim, Su quyularin hamısı yasaqlanmalıdır vs gərək iran devləti Türkiyə, Quzey Azərbaycan, ermənistan və iraqdan Turist bölgəyə gətirərək bölgə ekonomisinə yön verib və əkinçilikdən uzaqlaşdıra.

- iran devlətində bu işlərlə uğraşan hansı örgütlər var, bu örgütlər Öz sorumluluqlarını yerinə gətirirlər mi?

Iran’da bu qonuda bir neçə örgüt çalışmaqdadır, bunların bəzisi baxan olaraq bəzəisi isə daha aşağı seviyələrdə çalışmaqdadırlar. Öncə dilə gətirdiğim kimi Urmiye Gölünə tökülməsi gərəkən su ölçümü bəlli uzmanlar tərəfindən bəlirləndi ancaq bu olay indiyədək gərçəkləşmədi və necə gərçəkləşməsi üçün də heç bir tasarım yoxdur.  Bu qonuda iran çevrə Baxanı, Əkinçilik örgütü, sudan sorumlu baxan və bir çox devlət seviyəsəndə olan örgüt və baxanlar söz sahibidirlər və eləcə bu qədər bəlirsiz və sormululuq daşıyan örgütlərın hər birisi öz sorumluluğun yerinə gətirmədiği üçün bugün Urmiye Gölünü qorumaq üçün heç bir iş iləriləməmktədir.

 - bir çox bölgəsəl və kürəsəl doğa və Çevre Uzmanı Urmiye Gölünün quruması sonucu yaradılan fəlakət haqqında bilgi vermişlər, sizcə Urmiye Gölü quruyursa hansı bir fəlakətlə qarşı qarşı olacayıq?

Urmiye Gölünün alanı 5.2 milyon hektardır və Urmiye Gölü quruyursa bilə Aral Gölü kimi bir balaca bölümü yaşayacaqdır, ancaq Gölün qurumasından doğuracaq yan etgilər qorxuncdur. Urmiye Gölü Qurumaya başladıqdan sonra bölgənin hava istiliği 2 dərəcə artmışdır və Urmiye Gölü daha Günəş Enerjisini alıb və bölgə istiliğini azalta bilmir və tərsinə Göl üzərində olan Duzlara Günəş dəydikdən sonra Duzlar enerjini bir daha ekolojiyə geri qaytarır və bu bölgədə pis etgilər yaradır. Urmiye gölü quruması büyük ölçüdə Tuz duman və Duzların bölgədə artmasına yol açacaqdır və olayın ən qorxuncu budur. Urmiye Gölü çevrəsindəki bütün şəhər və yerləşim yerləri Duz, Tuz və Duman başladıqdan sonra boşaltılmalı olacaqdır və yaşam imkansiz, bu durumda bölgəsəl zorunlu köçlər başlayacaqdır.  Artı olaraq Duz Sunamılər başlamağını bir çox çevre və doğa uzmanına görə olasılığı daha yüksəkdir və eləcə Duz sunamısı başldıqdan sonra bölgədə əkinçilik bütünlüklə yox olacaqdır. Bu durum daha az seviyədə Aral Gölü quruduqdan sonra görüldü ancaq Urmiye Gölü duzlu olduğu üçün durum daha gərgin və qorxunc olacaqdır. Çeşidli yayqın xətəliklər və kanserlərin yaranmasıda Doktorlar tərəfindən ön görülməktədir və bu olayı görməməzlikdə gəlmək olmaz. Bir sözlər demək olur Urmiye Gölü quruyursa bölgə yox olacaqdır və insanlığın yaşadığı gündən bəri ən büyük zorunlu Köç Güney Azərbaycan’da gərçəkləşəcəkdir.   

- danışıqlarınızda Urmiye Gölünün qorunmasından bir şeylər söylədiniz, sizcə Urmiye Gölünü necə qorumaq olur və bu durumdan çıxarmaq üçün nə yapılmalı? 

Gərək Urmiye Gölü su yönətimini yenidən tərifləyək və Urmiye Gölü su alanlarına görə qullanımını tərfik edək. Urmiye Gölü 4 milyard metr kub su ürətə bilir və bunun dışında heç bir su qullanımına izin verməməliyik, əkinçilik alanları yeni sulama sistemləriə su qullanımını daha azaltmalıdırlar, Barajlardan bəlli ölçüdə Su Urmiye Gölünə axıtılmalıdır, əkinçilik türlərini yenidən gözdən keçirmək lazim və daha az su qullanan ürünlər əkilməlidir vs bəlkə bu yöntəmləri qullanarsaq Urmiye Gölü 10 il içində öncəki durumua yox ancaq Qanyan Yarının yanləız Qanını durdura bilərik. saydığım yöntəmlərin ən önəmlisi bölgədə Baraj tikməyi durdurmaq və var olan Barajlardan Urmiye Gölünə su axıtmaqdır, bununla yanı sıra bölgədə ekonomiklə ilgili dəyişiklər olmalıdır, bölgədə əkinçilik dən Başqa ekonomi alanlarına keçid sağlanılmalıdır və bu işi iran devləti görməlidir yoxsa Çevrə və Urmiye Gölü yox olur.

سدسازی زیرزمینی در آزربایجان جنوبی آغاز شد

دولت ایران که آزربایجان جنوبی را به مانند آزمایشگاهی برای آزمودن هر نوع آزمون جدیدی بکار می بندد در جدیدترین آزمونها پس از ساخت سدهای متعدد روزمینی که سبب خشک شدن بیش از 70% مساحت دریاچه اورمیه گردید اینبار در زیرزمین نیز سدسازی هائی را آغاز نموده است. بدون تردید آثار زیانبار سدسازی های صورت گرفته در آزربایجان جنوبی رفته رفته نمایانتر می شود و خشک شدن دریاچه اورمیه، عدم حاصلخیزی و باروری خاک نسبت به گذشته، فرسایش خاک و .. از آثار میان مدت سدسازی های صورت گرفته می باشد، در بلند مدت سدسازی ها دولت ایران در آزربایجان جنوبی ضربات غیرقابل جبرانی را بر تن ناتوان آزربایجان وارد خواهد ساخت که مهمترینشان نابودی محیط زیست آزربایجان و مهاجرت اجباری میلیونها آزربایجانی خواهد بود.

به گزارش ایسنا عبدالمحمد غفوری روزبهانی درگردهمایی یک روزه «ارایه یافته‌های تحقیقاتی آبخوانداری و تغییر الگوی کشت در اراضی حاشیه دریاچه اورمیه» که در محل ایستگاه آبخوانداری تسوج برگزار شده بود، گفت: این طرح ازسه سال پیش با همکاری پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری انجام می شود و کار مطالعاتی احداث یک سد زیرزمینی هم در شهر تسوج شهرستان شبسترانجام شده است که به زودی این طرح به صورت اجرایی پیاده خواهد شد.

وی با بیان اینکه فاز اول طرح احداث سدهای زیرزمینی برای استفاده از جریانات زیر سطحی در مناطق خشک و نیمه خشک اجرایی می شود، تحقیقات فرسایش خاک و روشهای حفاظت خاک و طرح ملی شناخت فرسایش "خندقی" را از فازهای بعدی این طرح عنوان و اظهارکرد: این تحقیقات با هدف کاهش فرسایش خاک انجام شده است که طبق برنامه زمان بندی شده اجرایی می‌شود.

غفوری روزبهانی با اشاره به برنامه پنجم توسعه ادامه داد: طبق برنامه پنجم توسعه طرح تحقیقاتی پخش سیلاب بر آبخوان‌های کشور در حال اجراست و قرار است در وسعت یک میلیون هکتار در طول برنامه پنجم توسعه اجرایی شود.

وی بابیان اینکه مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری از مراکز وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی می باشد که فعالیت آن در زمینه تحقیقات حفاظت خاک و آب، کنترل سیلاب، پخش سیلاب بر آبخوان، هیدرولوژی و منابع آب، مهندسی و حفاظت سواحل و مدیریت آبخیز می باشد.

رییس اداره توسعه فناوری و یافته‌های تحقیقاتی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور در ادامه گفت: با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک ایران و بروز مشکلات عدیده‌ای چون کم آبی در بسیاری از مناطق کشور، حفاظت خاک و آبخیزداری از سازنده‌ترین راهکارها برای مقابله با خشکسالی است و باید گفت آبخیزداری یکی ازشیوه‌های نوین حفاظت آب وخاک، مهار و پخش سیلاب‌ها است که باعث کنترل سیلاب‌های مخرب و نفوذ آب به داخل سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود.

غفوری روزبهانی با بیان اینکه راهبرد اساسی کنترل سیلاب به تغذیه سفره‌های آب کمک می‌کند و موجب می‌شود که قنات‌ها، چشمه‌ها و چاه‌ها با تولید آب بیشتر بتواند زمین‌های کشاورزی بیشتری را به زیر کشت برده و در تولید محصولات غذایی بیشتر نقش مهمی را ایفا کنند، ادامه داد: این شیوه به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک معمولاً هر از گاهی با جاری شدن سیلاب‌های مخرب با دبی لحظه‌ای بالا، مواجه هستند و بسیار مؤثر و راه گشا است.

وی با بیان اینکه مطالعات انجام شده نشان می دهد که در حدود 44 میلیون هکتار آبرفت با کیفیت مطلوب تا متوسط در کشور وجود دارد، افزود: از این مقدار، حدود 14 میلیون هکتار اراضی است که هیچگونه محدودیتی جهت افکنه پخش سیلاب و اجرای پروژه‌های پخش سیلاب و تغذیه مصنوعی ندارد.

غفوری روزبهانی با بیان اینکه 200 ایستگاه هواشناسی برای سنجش رطوبت خاک در کشور راه‌اندازی شده است، ادامه داد: طبق آمارهای موجود متوسط نزولات جوی کشور قریب 413 میلیارد مترمکعب درسال است که از این مقدار 63 میلیارد مترمکعب غیرتنظیمی بوده و فقط 40 درصد توسط سدها مهار می شوند و قریب 100 میلیارد متر مکعب آن به صورت آب‌های سطحی (40 میلیاردمترمکعب) و زیرزمینی (60 میلیاردمترمکعب) استحصال شده و قسمت عمده آن تبخیر می‌گردد و بقیه یا به دریاها ریخته و یا از مرزهای کشور خارج می‌شود.

منبع گزارش:

http://tinyurl.com/od646oj

وضعیت دریاچه اورمیه همچنان بحرانی هست، بارندگی‌ها تاثیری در افزایش آب دریاچه اورمیه نداشته

هر از چندگاهی که بارندگی هائی در آزربایجان غربی اتفاق می افتد مدیای دولتی خبر از افزایش چندین ده سانتی ارتفاع آب دریاچه اورمیه را بارها بازنشر می کند دریغ از کنکاش علمی مسئله و نظر گیری کارشناسان بی طرف محیط زیست که آیا مسئله دریاچه اورمیه در صورت بارش 24 ساعته باران به مدت 6 ماه نیز قابل رفع می باشد یا نه؟ یا دریاچه اورمیه با کاهش 20 میلیارد مترمکعبی آب تا چه میزان می تواند آب مورد نیازش را از آب باران تامین کند؟ مسئله بارش باران نیست چون بنا به آمار دولت ایران طی چند سال گذشته حوزه دریاچه اورمیه سالهای ترآبی را پشت سر گذاشته است. مهمترین عامل خشکانیدن دریاچه اورمیه کمبود باران نیست بلکه بنا به عقیده بسیاری از کارشناسان میحط زیست سدسازی های بی رویه دولت ایران در حوزه دریاچه اورمیه می باشد که سبب خشک شدن رگ های دریاچه اورمیه گردیده است. در کنار سدسازی های صورت گرفته افزایش سطح زیر کشت، سیستم آبیاری قدیمی، تغییرات اقلیمی ناشی از سدسازی و .. از دیگر عللی هست که کارشناسان بی طرف منطقه ای و جهانی در مورد خشک شدن دریاچه اورمیه ابراز می کنند.  

خانم سکینه اسمی گزارشی از وضعیت دریاچه اورمیه را در خبرگزاری دولتی مهر منتشر کرده که در خلاصه ای از مهمترین بخش های این گزارش را می توانید مطالعه کنید:

در ماه های اخیر با افزایش میزان بارندگی ها، امیدهای زیادی برای مردم و مسئولان در زمینه بهبود شرایط بحرانی دریاچه اورمیه ایجاد شد ولی کارشناسان با اعلام اینکه این بارندگی ها تاثیری در وضعیت دریاچه ندارد آب پاکی را روی دست همه ریختند تا نگرانی ها همچنان به قوت خود باقی بمانند.

کارشناسان حوزه آب استان آزربایجان غربی نسبت به بالا بودن مصرف آب در حوضه آبریز دریاچه اورمیه نیز هشدار داده و اعلام کردند اگر برای این امر چاره اندیشی نشود با بی تاثیر بودن میزان بارندگی ها باید منتظر فاجعه خشک شدن بیشتر دریاچه اورمیه نیز باشیم.

این کارشناسان مصرف بالای آب در حوضه آبریز دریاچه اورمیه، پایین بودن راندمان آب در بخش کشاورزی به همراه عدم مدیریت صنایع آب بر در دریاچه را از مهمترین دلایل شرایط به وجود آمده برای این زیست بوم عنوان می کنند، این در حالی است که دلایل مذکور از سوی کارشناسان بخش کشاورزی به شدت تکذیب می شود.

از بیش از 16 سال پیش تاکنون دریاچه اورمیه آهنگ خشک شدن را طی می کند که یک دهه این 16 سال به توجهی مسئولان گذشت تا اینکه در سالهای اخیر همایش های بین المللی، ملی و استانی برگزار شد حتی شورای منطقه ای مدیریت حوضه آبخیز دریاچه اورمیه نیز تشکیل و طرح های مختلفی در این سالها تدوین شد ولی با گذشت این همه سال هنوز مسئولان و کارشناسان اندر خم یک کوچه اند چرا که آمارها، طرح ها و نظرات کارشناسی تفاوت های فاحشی با یکدیگر دارند.

برخی کارشناسان پایین بودن راندمان آب در بخش کشاورزی و مصرف بالای این بخش و کارشناسان حوزه کشاورزی سدها را از عوامل خشک شدن دریاچه اورمیه عنوان می کنند. این در حالی است که هنوز با گذشت این همه مدت و برگزاری سمینارها و همایش ها هنوز مسئولان به نظر واحد و راهکارهای عملی تر برای حل هرچه سریعتر این بحران نرسیده اند.

مصرف آب بخش کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه بسیار بالاست

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع اب شرکت آب منطقه ای آزربایجان غربی معتقد است میزان مصرف آب بخش کشاورزی در حوضه دریاچه اورمیه بالا و راندمان این بخش بسیار پایین است در این راستا منابع آبی این حوضه در بخش های مختلف به ویژه کشاورزی باید مدیریت شود.

براساس مطالعات و تصاویر ماهواره ای به دست آمده در حوضه دریاچه اورمیه (استان آزربایجان غربی) اراضی کشاورزی از 200 هزار هکتار به 380 هزار هکتار رسیده است یعنی تنها 100 هزار هکتار اراضی آبی کشاورزی استان در سالهای اخیر افزایش داشته است. با وجود افزایش 100 هزار هکتاری متاسفانه میزان مصرف آب در این بخش افزایش زیادی پیدا کرده است که نشان دهنده عدم فرهنگ سازی و آموزش ویژه کشاورزان برای مصرف بهینه آب است با وجود ارائه طرح های معتدد تاکنون هیچ طرحی در این زمینه و ارتقای سطح فرهنگ کشاورزان رائه نشده است.

دوستی رضایی در ادامه خواستار مدیریت صنایع آب بر به ویژه در بخش کشاورزی حوضه دریاچه اورمیه شد و گفت:  ایجاد کارخانه قند در حوضه دریاچه اورمیه کشت چغندر قند در منطقه را می طلبد و به این وسیله کشت چغندر قند تحمیل می شود.

دریاچه اورمیه را به عنوان مصرف کننده آب حساب کنیم

دوستی رضایی با بیان اینکه در بازه های زمانی سال 76 تاکنون که دریاچه روند خشک شدن را گرفته است 40 میلیارد مترمکعب آب به دریاچه منتقل شده است، افزود: روند خشک شدن دریاچه اورمیه در شرایطی است که متاسفانه تبخیر آب به دلیل وسعت 550 هزار هکتاری و عمق 6 متر آب بالاست در حالی که در سالهای اخیر 40 میلیارد مترمکعب آب به آن منتقل شده در صورتی که باید 66.5 میلیارد مترمکعب وارد می شد یعنی ما نتوانستیم در این سالها 26 میلیارد مترمکعب کسری آب دریاچه اورمیه را جبران کنیم.

وی با تاکید بر اینکه دریاچه ارومیه نیز همانند بخش کشاورزی که در مجموع 600 هزار هکتار وسعت دارد به عنوان یک مصرف کننده تلقی شود گفت: باید با مدیریت منابع آب در بخش های مختلف به ویژه بخش کشاورزی نیاز آن را تامین کنیم.

کارشناسان بخش کشاورزی با رد اظهارات کارشناسان آب در زمینه تاثیر کشاورزی بر وضعیت بحرانی دریاچه اورمیه خواستار ارائه طرح های عملی برای نجات دریاچه ارومیه هستند.

پارک ملی دریاچه اورمیه یکی از ۵۹ ذخیره گاه طبیعی محیط زیست جهان است که به دلیل طبیعت مناسب برای زیست دائمی و موقت انواع پرندگان کمیاب و نادر جهان و زیبایی های طبیعی سواحل و جزایر آن از سوی یونسکو به عنوان یک ذخیره گاه بیوسفری در جهان شناخته شده است.

از سال آبی 75 – 74 تاکنون رقوم ارتفاعی سطح تراز آب دریاچه اورمیه سیر نزولی پیدا کرده و در طول سالهای اخیر آب به بحرانی ترین وضعیت خود رسیده که این امر حیات تنها موجود آن را نیز با خطر جدی مواجه کرده، به همین دلیل نیاز به یک عزم ملی و منطقه‌ای برای نجات این اکوسیستم با ارزش و بحران زده است.

منبع گزارش:

http://tinyurl.com/nvvlz4x

لاچین پس از 40 سال در آزربایجان جنوبی مشاهده شد

بر اساس گزارشات مدیر کل حفاظت محیط زیست آزربایجان شرقی پرنده شکاری لاچین پس از 40 سال در آزربایجان جنوبی و در هشترود مشاهده شده است.

آخرین مشاهده لاچین در سال 1354 از سوی دریک اسکات مشاور پرنده شناسی سازمان میحط زیست باز هم در آزربایجان جنوبی اینبار در جزایر دریاچه اورمیه مشاهده شده است و از ان زمان تا به اکنون لاچین به هیچ وجه مشاهده نشده است.

به علت عدم مشاهده پرنده لاچین هیچ گزارشی از این پرنده شکاری ثبت نگردیده و از لیست IUCN حذف شده و اکنون در هشترود آزربایجان پس از 40 سال در دوربین های سازمان محیط زیست مشاهده گردیده است.

لاچین پرنده ای شکاری می باشد که در غرب آسیا، آفریقا و جنوب شرقی اروپا زندگی می کند و از نظر سرعت و اندازه شباهتهائی به شاهین دارد.

پرنده شکاری لاچین به نوعی پرنده بومی آزربایجان جنوبی می باشد و در سالهای قبل زادو ولد لاچین در جزایر دریاچه اورمیه صورت می گرفته است.

در زبان ترکی لاچین با نام بیغلی قیزیل قوش (Bığlı qızılquş) معروف می باشد، اندازه لاچین حدود 43 – 50 سانتی متر می باشد.

سدسازی در آزربایجان جنوبی برای تامین برق ارمنستان

بر اساس گفته های مشاور وزیر نیروی دولت ایران برای تامین برق ارمنستان دولت های ایران وارمنستان بار دیگر در پروژه مشترکی گرد هم آمده و اقدام به احداث سد در آزربایجان جنوبی خواهند نمود.

مشکلات ناشی از سدسازی های بی رویه دولت ایران که اکنون با خشک شدن بیش از 70% مساحت دریاچه اورمیه نمود بیشتر و روشنتری یافته است اینبار برای تامین منابع انرژی ارمنستان بار دیگر محیط زیست آزربایجان جنوبی می باید متحمل زیان های جبران ناپذیری گردد. براستی هدف دولت ایران از سدسازی برای تامین انرژی دولت اشغالگر ارمنستان که 20% خاک های خواهران و برادران میلیونها ترک ساکن ایران را اشغال نموده و سبب مرگ هزاران انسان بی گناه در نسل کشی قره باغ و خوجالی گشته پروژه ای سیاسی نیست؟ 

دولت ایران قراردادی برای خرید تضمینی برق تولیدی سد ارس با ارمنستان انعقاد کرده و تسهیلاتی نیز برای سدسازی در قمست ارمنستان از سوی دولت ایران به تصویب دولت رسیده است، در عین حال سدی نیز در مرزهای آزربایجان جنوبی برای تامین منابع انرژی دولت اشغالگر ارمنستان از سوی دولت ایران ساخته خواهد شد که اکنون طرح فوق در ردیف بودجه قرار گرفته است.

بر اساس گفته های آقای محمدرضا رضازاده پیشتر مراسم کلنگ زنی نیروگاه برق آبی در بخش ارمنستان به زمین زده شده است و به زودی نیز آزربایجان جنوبی میزبان سدی برای تامین منابع انرژی ارمنستان خواهد بود. 

تسهیلات لازم برای سدسازی از سوی بانک توسعه صادرات در اختیار پیمانکار سدسازی قرار خواهد گرفت و زیرساخت های لازم برای تخریب و نابودی محیط زیست آزربایجان جنوبی در حال تحقق می باشد. تامین منابع مالی پروژه سدسازی در آزربایجان جنوبی برای تامین برق ارمنستان در کمیسیون انرژی و اقتصادی مجلس ایران در حال پیگیری می باشد. آقای رضازاده از تصویب حتمی بودجه سدسازی بر روی ارس طی ماه های پیش رو خبر داده است.