انتقال آب و بارور کردن ابرها؛ دریاچه اورمیه نجات می یابد؟
فهیمه خضر حیدری
درياچه اورميه در حال خشک شدن است. در طول سال‌های گذشته ۲۰ ميليارد متر مکعب از آب درياچه اورمیه از بين رفته و کارشناسان محيط زيست می‌گويند يکی از همين سال‌هاست که اين درياچه به‌کلی خشک شود. با اين حال و در شرايطی که فعالان محيط زيست از «سونامی نمک» در درياچه‌ی اورميه می‌گويند، سازمان محيط زيست راه‌کارهای تازه‌ای برای حل بحران طرح کرده است: باروری ابرها، اصلاح روشهای آبياری و انتقال۷۰۰ ميليون مترمکعب آب به حوزه آب درياچه اورميه.
رادیو فردا در گفت و گو با سام خسروی فرد، کارشناس ارشد محیط زیست در هلند درباره این راهکار‌ها و میزان عملی بودن آنها پرسیده است.
سام خسروی فرد: همه راهکارهایی از این دست عملی است، یعنی اینکه شما می توانید حتی سطح کره ماه را هم آسفالت کنید.
نکته مهم این است که چه میزان هزینه دارد ویا انجام این کار چقدر منفعت و چقدر ضرر به همراه دارد.
اینکه آب را از یک حوزه دیگر به حوزه آبریز دیگر منتقل کنند، کار نشدنی نیست. ولی سوال اینجاست که چنین کاری الزامی است؟ یعنی راه حل دیگری وجود ندارد؟
آیا نمی شود ما راه های ساده تری را برای ادامه حیات دریاچه ارومیه در نظر بگیریم، بدون اینکه در چرخه طبیعت دخالت کنیم؟
آقای خسروی فرد، یکی دیگر از راه هایی که مطرح می کنند، بارور کردن ابرهاست. آیا ما در حال حاضر تکنولوژی بارور کردن ابرها را در ایران داریم و اگر این تکنولوژی در ایران وجود دارد، اصولا بارور کردن ابرها می تواند به حال دریاچه اورمیه مفید باشد؟
موضوع بارور کردن ابرها، یک موضوع جدید است و شاید حدود ۷۰ سال بیشتر از عمرش نمی گذرد و این کار اکنون انجام می شود. شاید روسیه در این کار پیشقدم بود. ولی اکنون در آمریکا، استرالیا و کانادا دارد این روش با جدیت انجام می شود.
در طول چند سال آینده، ۸۸ سد بر روی رودخانه های منتهی به دریاچه اورمیه ساخته خواهد شد و طبیعتا آبی که باید بعد از سد به سمت دریاچه جریان داشته باشد، جریان نخواهد داشت. اگر هم میزان آبی به سمت دریاچه جریان داشته باشد، به دریاچه نخواهد رسید برای اینکه سرراهش کشاورزان و باغداران آن را مصرف می کنند و طبیعتا دیگر چیزی به دریاچه نمی رسد.
سام خسروی فرد، کارشناس محیط زیست در هلند
این کار به لحاظ تکنیکی یک کار عملیاتی است. ولی به اعتقاد من باز هم راه های ساده تر دیگری برای نجات دریاچه اورمیه وجود دارد. فراموش نکنیم که دریاچه اورمیه طی قرن های متوالی با تغییرات طبیعی دست و پنجه نرم کرده تا به امروز رسیده است. و اکنون ما حدود ۲۰ سال است با همه توانمان تلاش کردیم تا خشکش کنیم. و طبیعی است که این دریاچه دارد خشک می شود.
اکنون جا به جایی حوزه به حوزه آب یا بارور کردن ابرها فقط شاید بتواند گوشه ای از آن تلاش بیست ساله برای مرگ دریاچه اورمیه را جبران کند.
به اعتقاد شما خشکسالی چقدر در این میان مقصر است و نقش دارد؟ برای اینکه بسیاری از مسئولان محیط زیست، به مسئله خشکسالی و تغییرات اقلیمی اشاره می کنند و معتقدند که خشکسالی به روی وضعیت دریاچه اورمیه اثر دارد و کاری هم از این بابت از دست آنها بر نمی آید و خشک شدن این دریاچه را نتیجه کم کاری خودشان نمی دانند؟
از وقتی که حکومت منسجمی در ایران شکل گرفت ما همواره با مسئله خشکسالی مواجه بوده ایم و این مشکل تازه و جدیدی نیست.
اما اینکه ما نمی توانیم با پدیده خشکسالی تعامل و برخورد کنیم، آن را پیش بینی کنیم و اثراتش را کاهش دهیم، فکر می کنم این ضعف از کم دانشی ما و عدم آشنایی ما با چرخه ها و روندهای طبیعی است.
آقای خسروی فرد، آخرین پرسش من به مسئله «سدسازی» مربوط می شود.
وزیر سابق راه و ترابری نیز در این رابطه به مسئله «سدسازی» بی رویه بر روی رودخانه هایی که آب آنها به دریاچه ارومیه منتقل می شده، اشاره کرده و آن را یکی از دلایل خشکسالی اورمیه یا به اصطلاح گسترش«سونامی نمک» دراین دریاچه عنوان کرده است. در مورد معضل سدسازی بی رویه در منطقه برایمان توضیح می دهید؟
فکر می کنم علت اصلی اظهارنظر وزیر سابق راه و ترابری این بوده که از میزان حمله های دوستداران محیط زیست به جاده شهید کلانتری که از روی دریاچه اورمیه می گذرد، بکاهد.
تصور می کنم وی خواسته است نگاه فعالان محیط زیست را که معطوف به آن جاده ویرانگر اکوسیستم دریاچه اورمیه است، به سمت مسئله سدسازی منتقل کند.
طبیعتا حرف ایشان، حرف غلطی نیست. حدود ۳۶ سد بر روی رودخانه های اصلی و فرعی منتهی به این دریاچه ساخته شده است. ۱۲ سد در حال ساخت و ۴۰ سد دیگر نیز در دست برنامه است.
خلاصه اینکه در طول چند سال آینده، ۸۸ سد بر روی رودخانه های منتهی به دریاچه اورمیه ساخته خواهد شد و طبیعتا آبی که باید بعد از سد به سمت دریاچه جریان داشته باشد، جریان نخواهد داشت.
اگر هم میزان آبی به سمت دریاچه جریان داشته باشد، به دریاچه نخواهد رسید برای اینکه سرراهش کشاورزان و باغداران آن را مصرف می کنند و طبیعتا دیگر چیزی به دریاچه نمی رسد
منبع :
http://tinyurl.com/63yt6p4
به نظر بنده کارشناس فوق به همگی سوالات جواب سربالا داده و انگار این طور به نظر می آید که به زور می خواهیم از یک شخصی اطلاعاتی به دست بیاوریم. در متن مصاحبه فوق یک راه حل پیشنهاد نشده است، مگر بنده نوعی که تحصیلات آکادمیکم مرتبط با محیط زیست نیست این مسالئ را نمی دانم که تعدد سدها، روشهای اشتباه آبیاری، افزایش سطح زیر کشت، تغییرات اقلیمی، پل میانگذر اورمیه – تبریز،کاهش بارندگی و ... جز عوامل اصلی خشک شدن دریاچه اورمیه (
Lake Urmia) می باشند. همگی مردم آزربایجان از خشک شدن و نفس های آخر دریاچه اورمیه باخبر اند ولی دولتها یک وظیفه ملی دارند که باید به جا بیاورند، همانطور ک هبرای خلیج عربی با هزینه های ملی کتاب، فبیم، عکس، برشور، و ... چاپ و نشر می شود باید از عواقب خشک شدن دریاچه اورمیه (
Lake Urmia) نیز مردم را مطلع کنیم که چه بلایی بر سرشان خواهد آمد. بی شک دریاچه اورمیه این نگین آزربایجان خشکانیده شده و می شود...
