۱۳۹۳/۰۶/۰۷

تجمع حامیان محیط‌ زیست برای زاینده‌رود با حمایت دولتی آزاد ولی برای دریاچه اورمیه ممنوع

اومود اورمولو
تبعیض در ایران تنها به مسائلی نظیر حقوق شهروندی، حق آموزش به زبان مادری، حقوق کودک، رسمیت زبانها، حقوق زنان، اقتصاد، ادیان و ... محدود نمی گردد بلکه حتی محیط زیست نیز در ایران قربانی تبعیضات متعددی می‌گردد.
به باور بسیاری از انسانهای جامعه ترک مهمترین علت خشکاندن دریاچه اورمیه تبعیضات آشکار و پنهانی می باشد که بر جامعه و مناطق ملی ترک‌نشین روا داشته شده و می شود که سدسازی بر روی حوضه آبی دریاچه اورمیه که مهمترین فاکتور خشکاندن دریاچه معرفی میگردد تنها یک نمونه از خروارها زیست‌کشی و تخریب ‌محیط‌زیست مناطق ملی ترک‌نشین می باشد.
هنوز مدت زمان احکام تعزیری و تعلیقی بسیاری از فعالین ملی ترک که در اعتراضات مسالمت آمیز و زیست‌محیطی مرتبط با دریاچه اورمیه دستگیر و به زندان محکوم شده‌اند به اتمام نرسیده و یا بسیاری از جوانان ترک تنها به سبب شرکت در اعتراضات مسالمت آمیز و زیست‌محیطی با مشکلات عدیده‌ای اجتماعی و تحصیلی مواجه شده‌اند.
نکته جالب اینجاست که علارغم برخورد امنیتی و خشونت آمیز شدید با حامیان تجمع دریاچه اورمیه بسیاری از فارس‌زبانان اصفهان پنج‌شنبه 6 شهریور در پل تاریخ الله‌وئردی خان اصفهان تجمعی انجام داده‌اند و حتی خبرگزاری دولتی فارس نیز اقدام به نشر تصاویر معترضین به خشک شدن زاینده‌رود نموده است. 
بی‌تردید ذهن هر انسانی ترک و غیرفارسی از علل تبعیض و نوع نگرش دوگانه در مورد دریاچه اورمیه و زاینده‌رود با سوالاتی مواجه می گردد که علت می توان به نمونه‌هائی نظیر:
- علت این تبعیض آشکار برای زاینده‌رود و دریاچه اورمیه چیست؟
- آیا استاندارد دوگانه یاد شده و تبعیض ناشی مسائل ائتنیکی ترک و فارس هست که به محیط‌زیست نیز سرایت نموده و دریاچه اورمیه تنها به جرم قرار گرفتن در مناطق ملی‌ ترک‌نشین محکوم به نابودی می‌باشد؟
- آیا در صورتیکه دریاچه اورمیه در یک منطقه فارس‌نشین می بود دولت ایران نگاه کنونی را به دریاچه اورمیه می داشت؟
- چرا دولت ایران با صرف میلیارد تومان پول ملی از دریای خزر و خلیج عرب برای سمنان و کویر یزد فارس‌نشین آب می‌کشد ولی در کانر اینکه خود مسبب اصلی خشکاندن دریاچه اورمیه هست تنها به نظاره‌گری اکتفا می کند؟
- چرا تجمع برای زاینده‌رود امنیتی نبوده ولی برای دریاچه اورمیه امنیتی می باشد؟
- آیا مسئولین نابخرد ترک موجود در مناطق ملی ترک‌نشین هیچ نقشی به جزء بجای آوردن اوامر مرکز ندارند؟ 
منبع تصاویر: خبرگزاری دولتی فارس نیوز










۱۳۹۳/۰۶/۰۶

‘Urmiye Gölü susuzdur’ adlı kampanya başlatıldı

Umud Urmulu
Güney Azərbaycan, Urmiye: Rıza Vəidi Marağalı Türk qoşar bugünlər dünya’da yayqın olan buzlu su kampanyasından əsinlənərək diqqətləri Güney Azərbaycan’daki Urmiye Gölünün qurumasına çəkmək üçün ‘Urmiye Gölü susuzdur’ adlı kampanya başlatmışdır.
Türk qoşarın paylaşdığı video ilk olaraq Behruz Ənsari bəyin onu buzlu su kampanyasına dəvət etdiyi üçün təşəkkür edib və Urmiye Gölünün qurumasına diqqət çəkmək üçün ‘Susuzluq’ adlı bir kampanya başlatdığını duyurmuş, ötə yandan suszuzluq kampanyasının amacını Urmiye Gölünün quruması və Güney Azərbaycanın yox olması olaraq tanımlamaqda. Türk qoşar ədəbi bir dillə Güney Azərbaycan’ı saran ekolojik və çevrəsəl fəlakəti anlatmaya çalışırkən Urmiye Gölünün quruması sonucu Azərbaycan’da insan yaşamı təhlükəyə keçəcəyini söyləməkdədir.    
Türk qoşar sözlərının ardında başqa Türk əktivistləri də bu kampanyaya dəstək olub və qatılmalarını istəməkdə və son olaraq bir dolça duz Urmiye Gölününün milyonlarca duznu anımsadaraq öz başına tökür.
Rıza Vəidi’dən sonra Urmiye’li avukat olan Fatimə Səttari qonuıyla ilgili bir video paylaşaraq Urmiye Gölü susuzdur kampanyasına dəstək vermişdir. Səttari paylaşdığı videoda İran’da 35 milyon Türkün yaşadığına toxunaraq bireysəl və toplumsal olaraq çeşidli tepgi yöntəmlərinə toxunur və Urmiye Gölünün qurumasını İrandaki Türklər üçün önəmli bir qonu olduğunu vurqulayır. Səttari 3 başqa Türk əktivisti bu kampanyaya qatılmalarını videoda dilləndirir. 
Adı çəkilən iki Türk əktivisit dışında Vida Doşabçı, Rıza Talibi, Kərım ƏsğəriSəhər Urmiye’li də Urmiye Gölü susuzdur kampanyasına videolar paylaşaraq dəstək vermişlər, kampanyanın genişləməsilə birlikdə bir neçə Türk gənc sosyal ağ Facebook’da kampanyayla ilgili bir səhifə açmış və çalışmaqdadır.  Quzey Azərbaycan'dan isə Zaur Bayramlı Urmiye Gölü susuzdur kampanyasını özəl videosunu paylaşarıq qatılmışdır. 
Güney Azərbaycan’da var olan Urmiye Gölü İran devlətinin Urmiye su hövzəsi və Güney Azərbaycan’da tikdiyi barajlar sonucu qurudulmuşdur, Tuğralı verilər Urmiye gölü su hövzəsində 73 barajın olduğunu göstərməkdədir.

۱۳۹۳/۰۶/۰۵

آغاز کمپین "اۇرمیه گؤلۇ سۇسۇزدۇر" جهت یادآوری مسئله دریاچه اورمیه

اومود اورمولو
رضا وعیدی(متخلص به آرتان) شاعر و نویسنده ترک مراغه‌ای با تاثیرپذیری از کمپین جهانی سطل آب یخ که به منظور جلب افکار عمومی و جمع‌وآری پول برای تحقیق در مورد بیماری عصبی ای‌ال‌اس از سوی چهره‌های سرشناس جهانی آغاز گردیده اقدام به برگزاری کمپینی مشابهی با نام "اۇرمیه گؤلۆ سۇسۇزدۇر" نموده است.
بر اساس ویدئوئی که از سوی نویسنده ترک یاد شده در اینترنت منتشر گردیده ایشان از بهروز انصاری که دعوت کننده وی جهت پیوستن به کمپین سطل آب یخ بوده تشکر می نماید و کمپینی که خواستار شرکت در آن می باشد را "کمپین سۇسۇزلۇق" نامگذاری میکند و سپس به مسئله دریاچه اورمیه و خشکی آن می‌پردازد. رضا وعیدی سپس با دیدی شاعرانه سعی در جلب توجه به نابودی اکولوژیک و زیست محیط آزربایجان جنوبی می پردازد و از نابودی حیات انسانی در آزربایجان و وقوع پدیده سونامی نمک خبر می دهد. وعیدی در ادامه از مهدی زکی، سعید موغانلی، محمد رضا احسانی و رسول یونان برای پیوستن به کمپین "اۇرمیه گؤلۇ سۇسۇزدۇر" دعوت می کند و سطل نمکی را بر روی سرش به عنوان نمادی از میلیونها تن نمک دریاچه اورمیه می ریزد.    
پس از رضا وعیدی فاطمه ستاری وکیل پایه دادگستری از شهر اورمیه نیز با انتشار ویدئویی اقدام به پیوستن به کمپین دریاچه اورمیه نموده است، خانم ستاری در ویدئوی منتشر شده از نحوه‌های اعتراض انسانها و جوامع به کاستیها و موانع یاد می نامید و از زیست 35 میلیون ترک در ایران که یکی از اصلیترین مسائلشان خشکاندن دریاچه اورمیه می باشد نیز اشاره می کند. ستاری از نقی محمودی، موسی برزین، مهسا مهدیلی جهت پیوستن به کمپین "اۇرمیه گؤلۇ سۇسۇزدۇر" دعوت میکند.
رضا طالبی، کریم اصغری، ویدا دوشابچی و سحر اورمولو نیز اشخاص دیگری بوده‌اند که با انتشار ویدئوهای خود از کمپین "اۇرمیه گؤلۇ سۇسۇزدۇر" اعلام حمایت نموده‌اند. کمپین یاد شده به سرعت مابین فعالین ترک در سراسر دنیا گسترش می یابد و حتی صفحه‌ای در فیسبوک با نام "چالش سطل نمک برای دریاچه اورمیه" از سوی جوانان ترک ایجاد گردیده، متاسفانه مهمترین و متفاوت‌ترین ویژگی کمپین دریاچه اورمیه به زبان ترکی بودن آن هست و می باید نام صفحه‌ای که در این مورد نیز تاسیس می‌شد به زبان مادریمان ترکی بود، چون نام کمپینی که رضا وعیدی موسس آن بوده "اۇرمیه گؤلۇ سۇسۇزدۇر" می باشد نه نام دیگری.
یادآور شویم به سبب سیاست‌های سدسازی دولت ایران بر روی حوضه آبی دریاچه اورمیه و آزربایجان جنوبی که بالغ بر 73 سد بزرگ و کوچک می  باشد تنها 5% از مساحت کل آبی دریاچه اورمیه اکنون تثبیت گردیده است.
کمپین
"اۇرمیه گؤلۇ سۇسۇزدۇر" در میان ترکان آزربایجان شمالی نیز رواج یافته و اولین فیلم منتشر شده از زائور بایراملی نشانه نوید بخشی از همدلی ترکان دو سوی آراز می باشد.
برای اعلام حمایت از کمپین یاد شده می توانید فیلیمهای خود را به آدرس ایمیل زیر جهت نشر در اینترنت ارسال کنید.      
urmiyenews{@}gmail{.}com

۱۳۹۳/۰۵/۲۶

تداوم سدسازی بر روی حوزه آبی دریاچه اورمیه

اومود اورمولو
بر اساس گفته‌های قربانعلی سعادت در جلسه بررسی مشکلات حوزه صنعت آب و برق آزربایجان غربی ردیف اعتباری انتقال آب از ارس به دریاچه اورمیه برای سال آینده حذف گردیده، در عین حال ایشان از در دست اجرا بودن ساخت 3 سد سیلوه، چپرآباد و کانی سیب در آزربایجان غربی خبر داده است.
حذف اعتبار پروژه انتقال آب آراز به دریاچه اورمیه در حالی صورت می پذیرد که دولت ایران طی چند سال گذشته تبلیغات وسیع عوام فریبانه‌ای را در مورد انتقال آب آراز به اورمیه جهت خواباندن و منحرف نمودن اعتراضات شهرهای ترک‌نشین انجام داده است. تبلیغات وسیع و بزرگنمائی طرح انتقال آب آراز به اورمیه بدون اینکه کارشناسان امر فواید و مضرات احتمالی این انتقال را بررسی نمایند صورت پذیرفته، بر اساس آمار و ارقام حجم آورد سالیانه ورودی به آراز در معمول ترین شرایط 8/4 میلیارد مترمکعب هست در صورتیکه حجم آب ورودی تماما نیز به ایران اختصاص داده شود در مقابل 20 میلیارد مترمکعب کمبود آب دریاچه اورمیه قطره‌ای همچون دریاست در حالیکه آراز مشاع مابین آزربایجان شمالی، ترکیه، ایران و ارمنستان می‌باشد و هر کشور بنا به قوانین بین‌المللی ملزم به برداشت مقدار آب مشخصی هست. در دیگر سو سوای مسئله اعتبار یاد شده حجم کانال‌کشی و مدت زمان لازم جهت انتقال آب رود آراز به دریاچه اورمیه حداقل در ایده‌آلترین شرایط 5 سال اعلام می گردد در حالیکه دریاچه اورمیه فورا به تامین آب نیاز دارد و بی‌تردید دریاچه نمی تواند 5 سال به فرض تحقق پروژه یاد شده دوام بیاورد. 
مسئله دیگر در صورت گسیل حق آبه ایران از رود آراز به دریاچه اورمیه حدود 80 هزار هکتار زمین کشاورزی قابل کشت در منطقه تماما بی‌آب خواهند ماند، البته توسعه کشاورزی در آزربایجان جنوبی در حالیکه جغرافیای ایران با کمبود شدید منابع آبی به سبب کشت سنتی و الگوی نادرست مصرف آب در بخش کشاورزی مواجه بوده و بازده اقتصادی کم از محصولات کاشته شده کشاورزی را نیز به مسائل یاد شده بیافزائیم مسئله دوچندان پیچیده‌تر خواهد شد. بخش کشاورزی ایران با اختصاص 92% منابع آبی ایران بزرگترین مصرف کننده آب می باشد در حالیکه آمارها حاکی از هدر رفتن دو سوم یا به به عبار دیگر 3/61 درصد کل برداشتهای آبی میباشد.              
قربانعلی سعادت در بخش دیگر سخنان خود از در دست اجرا بودن ساخت 3 سد سیوه، چپرآباد و کانی سیب در آزربایجان غربی خبر داده، وی هدف از تداوم سدسازی های یاد شده را جمع آوری آبهای سطحی اذعان نموده است. بنا به گفته‌های استاندار آزربایجان غربی سدهای نازلو، سیمینه و باراندوز نیز به ترتیب با پیشرفتهای فیزیکی 30، 37 و 3 درصدی مواجه می باشند. تداوم سدسازی بر روی حوزه آبی دریاچه اورمیه در حالی صورت می پذیرد که حمید چپ‌چیان وزیر نیرو ادامه سدسازیها را منوط به تصمیم ستاد به اصطلاح احیاء دریاچه اورمیه نموده در عین حال از احساس مسئولیت خود در قبال دریاچه اورمیه نیز سخن به میان آورده است. چیپ‌چیان خشکسالی کامل دریاچه اورمیه را موثر در زندگی مردم منطقه نامیده در عین حال نیز از اولیت دولت حسن روحانی در احیاء دریاچه اورمیه خبر داده است ولی وزیر نیرو به اقدامات عملی و یا احیانا پروژه‌ها و طرحهای احتمالی سالهای آینده در قبال احیاء دریاچه اورمیه سخنی به میان نیاورده است.
تداوم سدسازی بر روی حوزه آبی دریاچه اورمیه در حالی صورت می پذیرد که تنها 5% از مساحت آبی دریاچه اورمیه باقی مانده و در عین حال کارشناسان آب و محیط زیست 73 سد بزرگ و کوچک ساخته شده بر روی حوزه آبی دریاچه اورمیه را مهمترین و اصلیترین عامل خشکاندن دریاچه معرفی می کنند.

۱۳۹۳/۰۵/۲۴

تجربه برچیدن سدها در جهان

اومود اورمولو: بنا به آمار دولتی تنها 5% از مساحت آبی دریاچه اورمیه باقی مانده و بیش از 95% آن خشک گردیده است، گرچه دولت ایران تغییرات اقلیمی و دستهای پنهان را مسبب خشک شدن دریاچه اورمیه معرفی می کند ولی کارشناسان بی‌طرف منطقه‌ای و جهانی سیاستهای سدسازی دولت ایران در آزربایجان جنوبی و الخصوص حوزه آبی دریاچه اورمیه را مهمترین علت خشکاندن دریاچه اورمیه معرفی می نمایند. آمار رسمی دولت ایران حاکی از وجود 73 سد بزرگ و کوچک بر روی دریاچه اورمیه می باشد که لیست تمامی سدهای ساخته شده قبلا در نوشته‌ای در وبلاگ اخبار دریاچه اورمیه منتشر گردیده، اکنون در این مقاله به تجربه برچیدن سدها در دنیا خواهیم پرداخت تا بلکه مسئولین ایران اقدامات عملی برای احیاء دریاچه اورمیه را در پیش گیرند.  
نویسنده: حمید پشتوان
منبع:
ماهنامه تخصصی بازار کشاورزی – سال چهارم – شماره 52
پس از چندین دهه تحسین سدها به عنوان شاهکارهای مهندسی، اکنون نگاه انتقادآمیزتری نسبت به این سازه ها ظهور کرده است.
سدها زیست بوم های رودخانه ای را از بین می برند و حقوق و معیشت جوامع وابسته به آنها را تضعیف می کنند. افزایش آگاهی در سطح جهان نسبت به هزینه های هنگفت زیست محیطی و اجتماعی سدها، در کنار موفقیت های فراوان طرح های احیای رودخانه، انگیزه و تلا ش برای برچیدن سدها را دامن می زنند.
امروزه سدهای زیادی برای برچیده شدن پیشنهاد می شوند. برخی سدها به پایان عمر مفید خود رسیده اند و بدون استفاده رها شده اند که خود مخاطراتی را متوجه ایمنی مردم می کند. دیگر سدها همچنان بهره برداری می شوند، گو اینکه پیامدهای زیست محیطی و اجتماعی آنها همچنان پابرجاست. در طول عمر سد، هزینه هایی که بر زیست بوم ها و جوامع آسیب دیده تحمیل می شود ممکن است بر دیگر فایده های طرح برتری پیدا کند. امروزه در کشورهایی مثل آمریکا، برچیدن سدها اولویت زیادى یافته است و گزینه برچیدن سد، جایگاه پراهمیتی را در مدیریت زیست محیطی پیدا کرده است.
شرایط مختلفی مبنای تصمیم گیری برای برچیدن سدها قرار می گیرند. شناخت مستندی از روند برچیدن و تخریب سدها، به ویژه قبل از دهة 1990 وجود ندارد. اما در سال های اخیر، گرایش رو به رشدی در سازمان های دولتی، مجامع دانشگاهی و سازمان های غیردولتی برای مستندسازی تجارب برچیدن سدها در جهان بوجود آمده است. تا پیش از دهة 1990 ، علت اصلی برچیدن سدها، نگرانی از امنیت عمومی بود. پایش و کنترل سدها در برخی کشورها در قالب برنامه های بازرسی منظم ایمنی سدها صورت می گیرد.
متوسط عمر یک سد تقریباً پنجاه سال است و در سال 2000 ، بیش از 30 درصد سدها در بیشتر کشورها، بیش از 50 سال عمر داشته اند. میزان سدهایی که تا سال 2020 ، بیش از 50 سال عمر خواهند داشت تا 85 درصد افزایش خواهد یافت. در چنین وضعیتی سازمان ها و نهادهای مربوط احتمالاً با افزایش شمار سدهای نیازمند به تصمیم گیری برای برچیدن و انهدام روبه رو خواهند شد.
نگرانی های زیست محیطی
در حالی که در گذشته مسائل ایمنی و هزینه های مربوط به آن، دلیل اصلی برچیدن سدها بوده است، در دهة 1990 تعداد روبه افزایشی از سدها در جهان بنا به دلایل زیست محیطی برچیده شده اند. امروزه آگاهی بیشتری نسبت به هزینه های زیست محیطی سدها وجود دارد. سدها به شکل چشمگیری زیست بوم های رودخانه ای را با کاهش تراز آب، تغییر زمان بندی جریانات، ممانعت از جابه جایی گونه های مهاجر و یا تغییر دمای آب و سطح اکسیژن، تحت تأثیر قرار می دهند. علاوه بر این، سدها مانع جریان مواد مغذی، سیلت ها و آوارها می شوند. شمار زیادی از سدها، به سبب ضرورت انجام طرح های احیای رودخانه برچیده شده اند. علاوه بر بهبود زیست بوم، برچیدن برخی سدها می تواند منافع اجتماعی دیگری نیز داشته باشد، مثل فرصت های تفریحی و ارتقای کیفیت آب، ارتقای زیباشناختی و رونق اقتصادی.
در مجموع تا دهة اخیر، متداول ترین علت برچیدن سدها، نگرانی های ایمنی و هزینه های زیاد تعمیر و نگهدارىِ سدهای ناایمن بوده است. امروزه شمار رو به رشدی از برنامه های برچیدن و حذف سد، به عنوان روشی برای احیای زیست بوم دنبال می شود.
یافتن گزینه های جایگزین براى سد جنبه بسیار مهم در برنامه ریزی برچیدن سد، شناسایی گزینه های جانشین برق آبی، آبیاری و آب رسانی، یا دیگر کارکردهای سد، در مراحل آغازین است. برچیدن سد غالباً مستلزم برقراری توازن میان کارکردهای مختلف رودخانه است؛ با این حال، تجارب آمریکا در برچیدن سدها نشان می دهد که جایگزینی می تواند غالباً با حداقل دشواری انجام شود. برای نمونه، یک سد برق آبی ممکن است تنها بخشی از کل برق یک منطقه را تامین کند؛ منابع جایگزین غالباً وجود دارند و تدابیر اصلاح الگوى مصرف می تواند تقاضای انرژی را پاسخگو باشد. تدوین برنامة جامع مدیریت و گنجاندن جایگزین های تامین کننده اهداف سد، اثرات منفی برچیدن سد را به حداقل می رساند. مواقعی که تغییرات یا اثرات اجتناب ناپذیرند، جامعه ممکن است آنها را به عنوان هزینة احیای درازمدت رودخانه بپذیرد.
روش های برچیدن
روش های مناسب برچیدن سد، به ویژگی های سد (مثل اندازه، نوع و موقعیت)، خصوصیات رودخانه و اهداف منظور شده (مثل احیای شیلات، احیای اراضی و تفریح) بستگی دارد؛ بنابراین برچیدن سد، تابع شرایط خاص هر موقعیت است. با برنامه ریزی دقیق می توان مخاطرات سلامت عمومی و خطرهاىِ ایمنی ساکنان پایین دست را به حداقل رساند.
- خراب کردن کامل سد غالباً با انحراف موقتی رودخانه و سپس استفاده از تجهیزات سنگین انجام می شود (مثل بیل مکانیکی و چکش هیدرولیکی)؛
- شکافتن سدها این امکان را به وجود می آورد که رودخانه در اطراف سازة سد جریان پیدا کند. از ماشین آلات سنگین معمولاً برای شکافتن بخش های خاکی سدهایی که در نقاط عریض رودخانه واقع هستند استفاده می شود. شکافتن برای حذف بخشی از سد توصیه می شود و در صورت عملی بودن، گزینه ای نسبتاً کم هزینه برای سازه های بزرگ است.
- در مورد سدهای بتونی، از انفجارهای کنترل شده برای تخریب استفاده می شود.
- ترکیبی از انفجار و ماشین آلات سنگین ممکن است لازم باشد؛ به ویژه در طرح های بزرگ.
تجارب جهانی
در سطح جهان، تلاش های مردمی برای برچیدن سدها، با هدف احیای رودخانه ها و احقاق حقوق جوامع متأثر رو به فزونی است. فعالان این عرصه، سدهایی را هدف می گیرند که اثرات منفی اجتماعی و زیست محیطی آنها همچنان تداوم دارد و نتوانسته اند وعده های اقتصادی خود را عملی کنند. البته در کشورهای صنعتى، شرایط متفاوت تری حاکم است .
آمریکا:
پس از گذشت چندین دهه تمرکز انحصاری سیاستگذاری با رویکردِ ساخت سدها، اینک در آمریکا نگاه ها به سمت برچیدن برخی سازه ها و از جمله سدها تغییر کرده است. در چند دهة اخیر، نگرانی فزاینده دربارة اثرات سدها بر محیط زیست چهرة بارزتری در گفتمان های ملی پیدا کرده است. در برخی موارد نیز، اینگونه تأکیدها، بخشی از سیاست های ملی، منطقه ای و محلی را تشکیل داده اند. در آمریکا تاکنون حدود 500 سد برچیده شده است. تخریب سدها در آمریکا روند پرشتاب و جاافتاده ای دارد. بیشتر سدهای برچیده شده، به دو دهه 1980 و 1990 تعلق دارند. بلندترین و کوتاه ترین سدهای برچیده شده (ارتفاع سد)، به ترتیب 84 و 6 متر بوده است.
فرانسه:
سازمان مردم نهاد SOS Loire Vivante که یک سازمان غیردولتی است برای برچیدن و حذف سدهای قدیمی و احیای تنها رودخانة باقیمانده فرانسه که زیستگاه ماهی آزاد بومی است، تلاش گسترده ای داشته و دارد. در سال 1998 ، دو سد واقع در شاخ آبه های لوار علیا ،(Loire) برای کمک به حفاظت از آخرین نسل ماهی آزاد این رودخانه تخریب شدند. نخست سد 12 متری سن آتین در آلیرعلیا حذف شد. حذف این سد نخستین موردی بود که شرکت دولتی تامین برق فرانسه، سدی را برای احیای زیستگاه ماهی آزاد تخریب کرد. رودخانه وین، دومین شاخآبة بزرگ لوار نیز اکنون پس از تخریب سد 4 متری میسو ن روگز، آزادانه جریان دارد. سد کرناسکوئیلک نیز در رودخانه لگوئر در سال 1996 تخریب شد؛ البته پس از آنکه رسوب گذاری سریع، ظرفیت مخزن را تا 50 درصد کاهش داد.
کانادا:
در کانادا نیز گرایش رو به رشدی برای برچیدن سدها و احیای رودخانه وجود دارد. سامانه قوانین کانادا با ایالات متحده متفاوت است. به ویژه در این زمینه که مجوز بهره برداری سد، به صورت دائمی صادر می شود. از میان 2000 سد موجود در بریتیش کلمبیا، 400 سد به پایان عمر مفید خود رسیده اند و منافع چندانی عرضه نمی کنند، یا به شدت به شیلات ساحلی آسیب زده اند. با حذف 12 سد کوچک در این استان، حمایت فزاینده ای در پیشنهاد برچیدن دیگر سدها وجود دارد.
تایلند:
در تایلند، تلاش برای برچیدن برخی سدها، در نتیجة اختلالات اجتماعی و اکولوژیک ناشی از سدسازی روی رودخانة مان، بزرگترین شاخابة مکونگ آغاز شده است. سد 135 مگاواتی پاک مون با تامین مالی بانک جهانی در سال 1994 ساخته شد. پیامد مستقیم ساخت این سد این بود که بیش از 20 هزار نفر به سبب کاهش شدید جمعیت ماهی در بالادست محل سد تحت تأثیر قرار گرفتند. در اعتراض به ساخت سد، روستائیان محل سد را تصرف کردند و خواهان آن شدند که دریاچه های سد به طور دائمی برای مهاجرت ماهیان باز گذاشته شود. سد راسی سالای، نخستین طرحی که بایستی در قالب طرح عظیم ساخت 13 سد آبیاری روی رودخانه های چای و مون ساخته شود، همچنان بی استفاده باقی مانده است. مخزن این سد روی گنبدی نمکی قرار دارد و اکنون آب آن برای آبیاری خیلی شور است.
همچنین بزرگترین جنگل باتلاقی آب شیرین در حوضه رودخانة مون، منبع غذایی و درمان سنتی روستائیان را زیر آب می برد. بیش از 15 هزار نفر زمین های کشاورزی خود را که در داخل مخزن قرار می گرفته به سبب ساخت سد از دست داده اند که خسارت 50 درصد آنها هنوز جبران نشده است. پس از ماه ها تصرف محل سد راسی سالای برای نشان دادن مخالفت با ساخت این سد و درخواست برچیدن، اعتراضات به نتیجه رسید و در جولای سال 2000 ، وزیر علوم دستور داد دریچه های این سد برای مدت دو سال برای احیای زمین ها و انجام بررسی های دقیق تر اثرات زیست محیطی باز گذاشته شود. در مقابل نیز روستائیان با ترک محل سد موافقت کردند. دولت تایلند هنوز به درخواست های مخالفان پاسخ نداده است.
توصیه ها و جمع بندی
امروزه برچیدن سدها، برای مدیریت پایدار رودخانه و حفاظت از زیست بوم های رودخانه ای اهمیت فراوانی یافته است. تنها پس از سپری شدن عمر یک سد است که مسئولان به برچیدن آن سد فکر می کنند و تا فرارسیدن این زمان، ممکن است خسارات اجتماعی و زیست محیطی بیشتری پدید آمده باشد. هزینه های اقتصادی خسارات اجتماعی و زیست محیطی تنها در دراز مدت آشکار خواهد شد. برچیدن سد توازنی است میان منافع و هزینه های سد (اجتماعی و زیست محیطی) که کمّی کردن شان دشوار است. تنها قضاوت هوشمندانه و خردمندانة سیاستگذاران و برنامه ریزان و ذی نفعان است که می تواند برچیدن سد را به ابزاری مهم برای توسعه پایدار تبدیل کند.
منبع:
ماهنامه تخصصی بازار کشاورزی – سال چهارم – شماره 52

۱۳۹۳/۰۵/۱۴

آخرین تصویر ماهواره‌ای دریاچه اورمیه و تداوم بحران آبی دریاچه

اومود اورمولو
سایت ناسا در تاریخ 23 ژوئن 2014 آخرین تصویر ماهواره‌ای از وضعیت دریاچه اورمیه را منتشر نموده، همانطور که در تصویر منتشر شده در وبلاگ اخبار دریاچه اورمیه نیز شاهدیم آخرین تصویر ماهوره‌ای دریاچه اورمیه نشان از تسریع روند از دست دادن آب دریاچه می باشد به طوریکه قسمتهای جنوبی دریاچه اورمیه به کلی خشکانده شده و در عین حال خشکی سرسام‌آوری در بخشهای شمالی به چشم می خورد.
در کنار انتشار آخرین تصویر ناسا از دریاچه اورمیه نایب رئیس فراکسیون به اصطلاح نجات دریاچه اورمیه نیز از کاهش 52 سانیتمتری عمق آب دریاچه اورمیه در مقایسه با سال گذشته خبر داده، در عین حال ایشان سدسازی های صورت گرفته در استانهای آزربایجان غربی، آزربایجان شرقی و کردستان را مهمترین عامل خشکاندن دریاچه اورمیه معرفی نموده است. قاضی پور در کنار موارد یاد شده از اقدامات شعاری مسئولان دولت ایران در جلوگیری از خشک شدن دریاچه اورمیه و برگزاری همایشها و سمینارها نیز انتقاد کرده و گفته: با توجه به اینکه نجات دریاچه اورمیه اولویت اصلی دولت یازدهم بود اما هیچ اقدامی در این راستا تاکنون صورت نگرفته است. 
در دیگر سو بر اساس گفته‌های معاون استاندار آزربایجان غربی تکالیف و اعتبارات دستگاه‌ها و نهادهای اجرائی برای نجات دریاچه اورمیه علارغم گذشت بیش از یک سال از سکانداری دستگاه اجرائی کشور توسط دولت حسن روحانی هنوز مشخص نگردیده است. بهادری خاطر نشان کرده که تاکنون فرصتهای احیاء دریاچه اورمیه از دست رفته و دریاچه اورمیه امروز به عنوان تهدید بزرگ زیست محیطی جلوه‌گر شده است.
عضو ناظر مجلس در شورای عالی آب از کاهش 20 میلیارد مترمکعبی آب طی پروسه 15 ساله خبر داده و بهترین راه نجات دریاچه اورمیه را تامین حق آبه دریاچه از حوزه‌های آبریز بالادستی معرفی نموده است. 
بر اساس گزارشی که در سایت سلامت نیوز منتشر گردیده آمارها حاکی از افزایش مراجعه بیماران ریوی به بیمارستانهای آزربایجان غربی و آزربایجان شرقی می باشد و بی‌تردید افزایش بیماران ریوی می باید زنگ خطری برای مردم آزربایجان باشد چونکه افزایش بیماریهای ریوی بدون ارتباط با خشک شدن دریاچه اورمیه نیست و تنها یکی از تاثیرات مضر خشک شدن دریاچه اورمیه افزایش بیمارهای تنفسی و سرطانی در آزربایجان جنوبی بیان می گردد.
یادآور شویم اکنون تنها 5% حجم آب دریاچه اورمیه باقی مانده و همانطور که حتی نماینده‌گان دولت ایران در آزربایجان جنوبی نیز بدان اذعان می کنند سیاست سدسازی دولت ایران در آزربایجان جنوبی مهمترین عامل خشکاندن دریاچه اورمیه می باشد، در مقالات قبلی وبلاگ اخبار دریاچه اورمیه لیست تمامی 73 سد ساخته شده به ترتیب گردآوری و ارائه شده است. در عین حال حسن روحانی رئیس جمهوری فعلی ایران نیز در ایام قبل از انتخابات طی سفری که به شهرهای ترکنشین تبریز، اورمیه و اردبیل داشت در صورت پیروزی وعده احیاء دریاچه اورمیه، تاسیس فرهنگستان زبان و ادب ترکی و آموزش به زبان مادری را داد که متاسفانه به مانند حکومتهای قبلی وعده‌های روحانی نیز زود رنگ بخت چون کوچکترین اقدام عملی در سه مورد یاد شده تاکنون صورت نپذیرفته است.