پارک ملی درياچه اورميه بين استانهاي آزربايجان شرقي و آزربايجان غربي واقع شده است. درياچه اورمیه با مساحتي بالغ بر5822 كيلومتر مربع دررقوم88/1277 بيستمين درياچه جهان از لحاظ وسعت محسوب ميگردد طول درياچه اورمیه از 130 تا 146 كيلومتر متغير بوده و عرض درياچه اورمیه در پهن ترين قسمت 58 كيلومتر و در كم عرض ترين قسمت آن كه در محلي بين كوه زنبيل وجزيره شاها (اسلامی) واقع شده است 15 كيلومتر مربع ميباشد. وسعت حوضه آبريز درياچه اورمیه 52355 كيلومتر مربع ميباشد كه از اين مقدار حدود 5822 كيلومترمربع وسعت خود درياچه اورمیه مستقيما با ارتفاع آب درياچه اورمیه رابطه داشته وبا افزايش يا كاهش حجم آب آن تغيير پيدا ميكند.
پارک ملی درياچه اورميه داراي102 جزيره كوچك و بزرگ ميباشد كه جزيره قويون داغي (کبودان) بزرگترين جزيره درياچه با 3/2 كيلومترمربع وسعت تنها جزيره اي است كه در آن آب شيرين يافت ميشود از ديگر جزاير مهم درياچه اورمیه ميتوان ائششک (اشك) ، دیله ک آداسی (آرزو) و ایسپیر (اسپير) را نام برد. از نظر طبقه بندي شيميائي آب درياچه اورميه تيپ كلره داشته و باقيمانده خشك عناصر محلول درآب آن (T.D.S) در دوران پرآبي در حدود 180 ودرزمان كم آبي در حدود 420 گرم در ليتر ميباشد.
اسيديته يا قليائيت آب درياچه اورمیه (PH) درفصل بهار به دليل پايين بودن دما و بارش باران هاي اسيدي درمحدوده 8-6 ودر فصل تابستان 8-7 ميباشد .هدايت الكتريكي آب بسته به وضعيت حجم آب درياچه اورمیه از 200000تا 600000 ميكروموس برسانتيمتر مربع متغير بوده وتنها موجود زنده اي كه قادر است در آب شور اين درياچه زندگي نمايد آرتميا ساليناست (آرتمیا اورمیانا) كه خوراكي مقوي و بسيار مناسب براي ماهيان پرورشي ميباشد لازم به ذكر است كه پارک ملی درياچه اورميه دومين درياچه شور دنيا بعداز درياچه بحرالميت محسوب ميشود.
حجم آب درياچه اورميه در مساحت 5822 كيلومتر مربع و باعمق متوسط 5/4 متر بالغ بر 31 ميليارد مترمكعب تخمين زده ميشود رودخانه هاي مهم حوضه آبريز درياچه اورمیه عبارتند از: تاتائو (سيمينه رود) ، جیغاتی (زرينه رود) ، ساووجبولاق (مهاباد) چاي ، گدارچاي ، باراندوز چاي ،نازلوچاي ، روضه چاي ، زولاچاي ، شهرچای در آزربايجان غربي وآجي چاي ، ليلان چاي ، آذرشهر چای ، قلعه چای ، صوفي چای ،مردوق چاي و 7 رودخانه فصلي درآزربايجان شرقي و آزربایجان غربي بنامهای خرخره چاي ،شيواسان چاي ،سنيخ چاي ، طسوج چاي ، دريان چاي ، وگبي چاي كه اغلب در زمستان وبهار جريان دارند .
لازم به توضیح است که سهم آب ورودی به دریاچه اورمیه از رودخانه های استان آزربایجان غربی به میزان 85 درصد واز رودخانه های استان آزربایجان شرقی 15 درصد می باشد.
عوامل موثر بر كاهش سطح آب درياچه اورميه
1- بارش
2- جريان رودخانه ها
3- تبـخير
4- دما
بارش:
آمار بارندگی ایستگاههای مبنای غرب حوضه دریاچه اورمیه از سال آبی 78-77 لغایت 87-86 و مقایسه آن با بارش دراز مدت ارائه شده اگر ملاحضه گردد متوجه می شویم که تا سال آبی 80-79 در اکثر ایستگاههای حوضه آبریز دریاچه اورمیه مقدار نزولات جوی به طور فاحشی نسبت به میانگین دراز مدت کاهش داشته به طوریکه میزان تغییرات کاهش در بعضی از ایستگاههای باران سنجی از سال آبی 78-77 لغایت 80-79 تا79 درصد و در سال آبی 81-80 در بعضی از ایستگاه های مبنا تا 14 در صد کاهش داریم ، از سال آبی 82-81 لغایت 83-82 علیرغم افزایش بارندگی در حوزه ، در برخی از ایستگاه های مبنا تا 36 در صد کاهش را شاهد هستیم . در سال آبی 86-85 شاهد افزایش بارندگی در کل حوضه خصوصا"در بعضی از ایستگاهها تا حدود 43 در صد نسبت به میانگین دراز مدت می باشیم .
اما بررسی آمار بارندگی ایستگاههای مبنا نشان دهنده کاهش شدید بارندگی نسبت به میانگین دراز مدت در سال آبی 87-86 می باشد . بطوری که این کاهش در ایستگاهای باران سنجی حاشیه دریاچه اورمیه تا 59 درصد می رسد . توضیح اینکه متوسط بارندگی در ایستگاههای باران سنجی حاشیه دریاچه اورمیه در یک پریود 25 ساله در حدود 250 میلیمتر بر آورد شده است ،که با شروع دوره خشکسالی بارندگی بر سطح دریاچه اورمیه حدود 100 میلیمتر در سال آبی 79-78 (معادل 40 در صد متوسط بارندگی پریود 25ساله ) رسیده است .
کمترین مقدار بارندگی ثبت شده در سال آبی 87-86 در بین ایستگاههای مبنا بمیزان 104 میلیمتر در ایستگاه باران سنجی موش آباد در حاشیه دریاچه اورمیه می باشد .
جريان رودخانه ها:
با توجه به آمار حجم جريان رودخانه ها در ايستگاههاي منتخب و شاخص غرب حوضه آبريز درياچه اورميه از سال آبي 78-77 لغايت 87-86 ومقايسه آن با ميانگين درازمدت ارائه شده چنانچه مشاهده و بررسی شود طي سالهاي اخير و باشروع دوره خشكسالي مقدار کاهش جريان در بعضي از ایستگاههاي هيدرومتري مورد نظر تا 96 درصد بوده و در سال آبي 80-79 تا 98 درصد و در سال آبي 81-80 كاهش در حدود 73 درصد ودر سال آبي 84-83 معادل 77 درصد و در سال آبي 85-84 در حدود 77 درصد كاهش نسبت به ميانگين درازمدت را نشان ميدهد . با توجه به حجم كل تخليه رودخانه هاي اصلي غرب حوضه آبريز درياچه اروميه که درطي سالهاي 78-77 لغايت 87-86 وميانگين درازمدت آنها محاسبه شده است مجموع حجم كل تخليه رودخانه هاي اصلي در طي سه سال آبي 78-77و 79-78 و 80-79 (خشكسالي) به ميزان 1146 ميليون مترمكعب بوده كه درحدود 64 درصد نسبت به ميانگين درازمدت كاهش نشان ميدهد. همچنين حجم كل تخليه رودخانه هاي اصلي در طي سال آبي 81-80 كاهشي در حدود 52 درصد ودرسال آبي 82-81 درحدود 49 درصد افزایش و درسال آبي 83-82 معادل 13 درصد درسال آبي 84-83 درحدود 32 درصد و در سال آبي 85-84 درحدود 46 درصد و در سال آبی 86-85 در حدود 11 درصد کاهش را نشان می دهد .
حجم کل تخلیه رودخانه های منتهی به دریاچه اورمیه در سال آبی 87-86 در حدود 504 میلیون متر مکعب بوده که این مقدار نسبت به سال آبی 86-85 در حدود 82 در صد ونسبت به میانگین دراز مدت در حدود 84 در صد کاهش را نشان میدهد .
تبـخير:
اندازه گيري ميزان تبخير در ايستگاه هاي حوضه پارک ملی درياچه اورميه با استفاده از تشتك تبخير كلاس A موجود در ايستگاههاي تبخيرسنجي انجام ميگيرد . ايستگاههاي تبخيرسنجي موجود درغرب درياچه اورميه عبارت هستند از : يالقوزآغاج ، بندر گلمانخانه ، داشخانه ، تازه كند، آباجالو سفلی ،كه با بررسي آمار ايستگاههاي مذكور مشاهده گردید متوسط تبخير از مقدار 1156 ميليمتر درسال آبي 75-74 به مقدار 1586 ميليمتر در سال آبي 80-79 رسيده است براساس اين آمار مشخص ميشودكه با كاهش ميزان بارندگي تا سال 80-79 ميزان تبخير نيز همزمان افزايش داشته است به طوريكه ميزان تغييرات افزايش تبخير درايستگاههای حاشیه دریاچه اورمیه نسبت به ميانگين درازمدت ازسال آبي 75-74 لغايت 80-79 از 1/9 تا 17 درصد بوده است . توضيح اينكه درسال آبي 81-80 ميزان تبخير در حدود1420 ميليمتر مشاهده شده كه نسبت به سال آبي 80-79 درحدود10 درصد كاهش ونسبت به ميانگين در حدود2/5 درصد افزايش داشته است متوسط ارتفاع تبخير درسال 82-81 درحدود 1442 ودر سال 83-82 ، 1535 ميليمتر و درسال آبي 84-83 درحدود 1435 و در سال 85-84 در حدود 1440 و در سال آبی 86-85 درحدود 1435 ميليمترو در سال آبی 87-86 در حدود 1629 میلیمتر ميباشد . ملاحظه می گردد که این مقدار نسبت به میانگین درازمدت افزایش داشته است .
دما:
بررسي ميانگين سالانه دماي سه گانه(حداقل ، حداكثر وميانگين ) ايستگاهها درحوضه آبريز پارک ملی درياچه اورميه نشان دهنده نوسانات سالانه دما در حول و حوش ميانگين دوره آماري تا سال 74 ميباشد. بطوريكه دربعضي از سالها ميانگين دماها از ميانگين دوره آماري بيشتر ودربعضي سالها كمتر بوده است .ازاين سال به بعد سير صعودي دماهاي سالانه نسبت به ميانگين دوره آماري شروع شده است .البته تا سال 76 افزايش دما بطئي بوده ، ولي از سال آبي 77-76 به بعد افزايش شديد دما در كليه ايستگاهها مشاهده ميشود به طوريكه اين افزايش در سال آبي 78-77 در حدود 9/6 درصد نسبت به ميانگين درازمدت ميباشد ميانگين متوسط سالانه دما درسال آبي 79-78 نسبت به ميانگين درازمدت درحدود2/12 درصد افزايش يافته واين افزايش تا سال آبي 80-79 ادامه داشته است .ميانگين دماي متوسط سالانه درسال آبي 81-80 به ميزان 8/12 ودرسال آبي 82-81 به ميزان 2/12 وسال آبي 83-82 به ميزان 4/12 ودر سال آبي 84-83 به ميزان 12 و در سال آبي 85-84 به ميزان 7/12 و در سال آبی 86-85 به میزان 1/11 درجه سانتیگراد می باشد .
میانگین دمای متوسط سالانه در سال آبی 87-86 بمقدار 9/11 درحه سانتیگراد بوده که نسبت به سال آبی 86-85 در حدود 7 در صد افزایش را نشان می دهد .
منبع: اطلاعات آماری شرکت سهامی منطقه آب آذربایجان غربی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر