۱۳۹۳/۰۶/۲۹

گزارش تصویری بحران کم‌آبی سد شهرچائی اورمیه

اوموداورمولو
آزربایجان جنوبی، اورمیه: دولت ایران طی سالهای گذشته با تفکر حفظ منابع آبی دست به ترویج سیاست سدسازی بر روی شریانهای آبی آزربایجان جنوبی نموده است به طوریکه تنها بر روی حوضه آبی دریاچه اورمیه شاهد ساخت 73 سد بزرگ و کوچک می باشیم. جغرافیای ایران اکنون میزبان 100 سد بزرگ می باشند که در طرح‌های چشم‌انداز ساخت 500 سد بزرگ دیگر نیز به چشم می‌خورد. سیاست سدسازی دولت ایران در حالی صورت گرفته که بر اساس سخنان فاطمه ظفرنژاد پژوهشگر آب تاکنون حتی 1 نمونه ارزیابی تطبیقی بر سدهای ساخته ده صورت نگرفته است.  پروژه‌های هزینه‌بر و سرسام‌آور سدسازی که توسط مافیای سدساز وابسته به دولت ایران در آزربایجان جنوبی ساخته شده اکنون با گذشت چندین سال خود سبب بروز بحران‌های آبی و زیست محیطی متعدد در آزربایجان جنوبی گردیده‌اند.     
مجتبی اسماعیل‌زاده عکاسی خبرگزاری تسنیم گزارش تصویری از بحران کم‌آبی سد شهرچائی اورمیه را تهیه نموده که تصاویر منتشر شده گویای وضعیت آب منطقه آزربایجان غربی و الخصوص شهر اورمیه می باشد.














۱۳۹۳/۰۶/۲۸

Urmiye Gölü Neden Qurudu?

Umud Urmulu
Güney Azərbaycan, Urmiye: 15 il olur Urmiye gölünün quruma sürəci daha sürətli bir ölçüdə hiss olunmaqda ancaq daha ilginç olan bu 15 il içində iran devləti tərəfindən Urmiye gölünün qurumaq nədəni haqqında çeşidli etgənlər sıralanmışdır, bu etgənlər Baraj tikmə siyasətləri, yanlış su yönətimi, quraqlıq, yağış oranın az olması, əkinçilik alanının 2 qata artması, iqlim dəyişikliği, əski sulama sistemi vs olaraq göstərilmişdir ancaq İran devləti tərəfindən indiyədək bir hörgüt bilimsəl olaraq Urmiye gölünün quruması nədənlərını araşdırmamışdır. Bu yazıda Urmiye gölünün qurmaq nədənlərının bir su uzmanı gözəndən axtarmaya çalişacayıq.
Urmiye Gölü Hardadır?
Urmiye Gölü 5.000 km alanla Güney Azərbaycanin Urmiye şəhərində və Türkiyə’nin Van Gölündən 150 km məsafədə yer almaqda. Urmiye gölü su hövzəsi Batı Azərbaycan, Doğu Azərbaycan və birazcıq kürdistan Əyalətlərını qapsamaqda. Urmiye Gölü bir ulusal park sayılmaqda və UNESCO tərəfindən qorunması gərəkən alanlar listəsinə alınmışdır. Urmiye Gölü su hövzəsində bir çox şirin su qaynağı bulunmaqda və heyvan və bitgi türü olaraq dünyanin ən varsıl bölgələrindən birisi sayılmaqdadır.   
Urmiye Gölü Nədən Qurudu?
Urmiye Gölü üzərinə tikilən Barajlar:
Urmiye Gölü su hövzəsi üzərinə indi 70 Baraj bulunmaqda və 12 Baraj tikinti sürəcində, 40 yeni Barajinda tikmək üçün tasarımları və planlanma aşamasında olduğu anlaşılmaqda, ancaq İran devlətində Barajlar və sudan sorumlu olan hörgütlərın sayısı bir neçə olduğu üçün doğru düzgün Baraj sayıları bilinməməktədir və bu sayı daha çox olacağını öngörmək olur. bir çox su uzmanına görə Urmiye Gölü su hövzəsi üzərində 73 büyük və balaca baraj bulunmaqdadır. Örnək üçün Urmiye Gölünə axan sulardan olan yanlız Acıçay üzərinə 22 Baraj tikilmişdir.
iqlim dəyişikliyi və quraqlıq:
1344 – 1385 ci ilədək (41 il) hər il 72 milyon metr kub Urmiye Gölünə axan sulardan azalmışdır, 1374 ci ildə 42 milyard metr kubdən 1385 ci ildə 22 milyard metr kubə dəyişlib azalmışdır.
Nüfus sayımının artışı:
Urmiye Gölü su hövzəində bulunan insanların sayısı 33 ildə 2 qata artmış və normal olaraq əkinçilik alanlarınında daha çox ürətim üçün qullanması gündəmə gəlmişdir.
Su qullanımının artması:
Urmiye Gölü su hövzəsində əkinçilik alanlarının su qullanımı toplam suyun 78% dır və bu 78% ın 41% yeraltı su qaynaqları və artı yerüstü su qaynaqlarından yararlanılmaqdadır. Urmiye Gölü çevresindəki əkinçilik və tarım alanlarının sulama sistemlərı əski olduğu üçün suyun böyük bölümü hədər olmaqdadır və suyun yanlış qullanımı bölgədə yeraltı su qaynaqlarına böyük zərbə vurmuşdur. Artı Urmiye Gölü su hövzəsində 20.000 su quyusu bulunmaqdadır , bu su quyuları əkiçilik alanlarını sulamaq üçün qullanılır. 33 il içində bölgədə əkinçilik alanları 2 qata çıxmış və normal olaraq da su tükətimi daha artmışdı durumdadır. əski sulama sisteminin etkinliği 30 – 36% söylənilməktədir. 
bitgi örtüsü və otlaqlıqların yox olması:
İran devlətinin verilərinə görə Urmiye Gölü bölgəsində otlaqlıqlar normal durumdan 10 qat daha çox qullanılmaqda və bu iş otlaqlıqlara böyük zərər vurmağa yol açmişdir.
Urmiye – Təbriz körpüsü:
Güney Azərbaycan və İran Türklərinin iki önəmli şəhəri olan Urmiye və Təbrizi dəniz üzərindən birbirinə bağlayan körpü milyardlar ton Urmiye Gölünə topraq tökmək sonucunda tikildi, ancaq bu körpü Urmiye Gölünün normal su axışını tərs yöndə etgiləyib və su axışını dəyişdirdi. körpünün dəyişimi kimyasal və ekolojik olaraq Göldə göründü və Urmiye Gölünün böyük bölümünün qurumasına yol açdı.
Urmiye Gölünü qorumaq planı və yönətiminin olmaması:
Iran’da bir çox qonuila ilgili hörgütlər hər birisi öz başına Urmiye Gölü haqqında tutum sərgiləməktə və ortaq bir çalişama bulunmamaqda. Bir çox tasarı və plan ortaq çalışma olmadığından dolayı yanlız sözdə və kağazlarda qalır və gərçəkləşmır.
Urmiye Gölünü yenidən canlandırmaq üçün nə etmək gərəkir:
- ilk olaraq ən gərçəkləşməsi gərəkən iş Urmiye Gölü üzərindən tikilən barajlardan ən azı 20% su Urmiye Gölünə axıtılmalıdır.
- bölgədə əkinçilik türlərını yenidən gözdən keçirib və daha az su yararlanan türlərı əkmək gərək.
- Əski sulama sistemini bölgədə yeniləmək gərək.
- Duzlu bölgələrdə yetişən özəl bitgilər əkilməlidir.
- Tarımda su qullanımının ölçüsünü bölgə su qaynaqlarına baxaraq bəlirləmək və ...
Qaynaq: İran’ın doğu adlı dərgisinin 1716 cı sayısı

۱۳۹۳/۰۶/۱۴

بیابان‌زائی 300 هزار کیلومتری در اطراف دریاچه اورمیه

اومود اورمولو
از آغاز بحران خشک شدن دریاچه اورمیه 15 سال می گذرد و به سبب سیاست‌های نادرست آبی دولت ایران در آزربایجان جنوبی اکنون مردم آزربایجان جنوبی با یکی از بزرگترین بیابان‌زائیهای هزاران سال گذشته مواجه می باشند و این تنها آغاز ماجرای مبدل شدن آزربایجان به کویر نمک می باشد.
بر اساس مصاحبه‌ای که دکتر پرویز گرشاسبی با سایت دولتی مهر داشته از بروز 300 هزار هکتار بیابان‌زائی جدید به سبب خشک شدن دریاچه اورمیه در منطقه خبر داده که بر اساس هدف‌گذاری کارگروه به اصطلاح نجات دریاچه اورمیه قرار بر بیابان‌زدائی یک‌دهم از 300 هزار هکتار بیابان بیان گردیده است.
گرشاسبی در سخنان خود از احتمال بروز طوفان‌های نمکی و افزایش گردو‌غبار هوا در حول دریاچه اورمیه خبر داده و از ضرورت اختصاص بودجه‌ای برای مبارزه با بیابان‌زائی در اطراف دریاچه سخن رانده است. گرچه که گرشاسبی از وجود 300 هزار هکتار بیابان‌زائی جدید در اطراف دریاچه اورمیه خبر داده و خواستار رسیدگی دولت ایران به مسئله حیاتی یاد شده نموده ولی تاکنون هیچ اعتبار و برنامه‌ویژه عملی و علمی جهت بیابان‌زدائی و احیاء دریاچه اورمیه را از سوی دولت ایران شاهد نبوده‌ایم.
بنا به گفته‌های گرشاسبی بیشتر مناطق تخریب شده‌ی حول دریاچه اورمیه که اکنون به بیابان مبدل گردیده‌اند جزء مناطق مرتع درجه 3 بوده‌اند که بر اثر سیاستهای دولت به صورت کلی تخریب شده‌اند، برای احیاء مناطق یاد شده می باید از گونه‌های گیاهی مقاوم به خشکی بهره برد و البته در مناطقی که میزان شوری اراضی بالاست قابلیت احیاء زمین به کلی از بین رفته و دیگر نمی توان برای اراضی از بین رفته کاری انجام داد. 
بی‌برنامه‌گی دولت ایران در بروز 300 هزار هکتاری بیابان‌زائی در اطراف دریاچه اورمیه در حالی صورت پذیرفته که تمامی آمار و ارقام و داده‌های جهانی حاکی از ورود جغرافیا ایران به دوره خشکسالی 30 ساله‌ای می باشد. حسین آخانی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران طی مصاحبه‌ای که امروز با روزنامه شهروند داشته از نقش عمده و اصلی دولت، سیاست سدسازی و شرکتهای سدساز وابسته به وزارت نیرو در خشکاندن دریاچه اورمیه اشاره نموده است، بنا به گفته‌های ایشان ساخت 700 سد بزرگ و 1000 سد کوچک به بهانه آبخیزداری سبب قطع کامل شریانهای آبی جغرافیای ایران گردیده که این مسئله نیز به نوبه خود سبب خشک شدن دریاچه‌های اورمیه، بهارلو، بختگان و ... شده است. وی در ادامه سخنانش از مثالهائی از تاریخ و اقوامی که به سبب خشکسالی ملزم به کوچ‌های اجباری گردیده‌اند اشاره داشته است.

بیش از 184 روستای بیجار آزربایجان با مشکل کم‌آبی روبروست

اومود اورمولو
بر اساس گفته‌های فرماندار بیجار آزربایجان مسئله کم‌آبی در بیش از 70% روستاهای بیجار مشاهده و تثبیت گردیده و 184 روستای بیجار با مشکل اساسی کمبود آب مواجه می باشند.
بیژن زندیه دیروز در جلسه شورای برنامه‌ریزی و توسعه که در سنندج برگزار گردیده از مبحث جدی کم‌آبی در بیجار آزربایجان خبر داده و به وجود مشکل اساسی آب در 184 روستای بیجار اشاره نمود، وی در ادامه سخنان خود از وجود مشکل کم‌آبی در 8 روستای بیجار که دارای بیش از 5 هزار نفر جمعیت بوده و در کنار سد تلوار واقع شده‌اند خبر داد.
زندیه با اشاره به مضرات سدسازی بدون مطالعه از در معرض خطر بودن آثار باستانی بیجار به سبب ساخت سد تلوار یاد نموده و بنا به گفته‌های ایشان در صورت آبگیری سد تلوار چندین منطقه تاریخی و باستانی بیجار به زیر آب خواهند رفت. گرچه که فرماندار بیجار مسئله کم‌آبی را به عدم اعتبار نسبت داده ولی مطالعات جهانی و منطقه‌ای کارشناسان آب حاکی از وجود بحران عمیق آب در ایران و الخصوص آزربایجان جنوبی می باشد. 
یکی از استانهائی که دربرگیرنده بخش عظیمی از مناطق ترک‌نشین غرب ایران می باشد استان کردستان فعلی هست، اغلب بخش‌های ترک‌نشین استان کردستان در مناطق شرقی و شمال شرقی و شامل دو بخش شهرستان بیجار و قوره و بخشهای کوچکی از شمال شهرستانهای سقز و دیواندره را دربر میگیرد. به سبب سیاستهای تغییر دمگرافیک در مناطق ترک‌نشین یاد شده بخشهای ترک‌نشین قروه، بیجار و ... در تقسیمات اداری جدید به استان جدیدالتاسیس کردستان واگذار گردیده‌اند. امروزه اقلا یک چهارم تا یک سوم از اراضی استان کردستان را نواحی ترک‌نشین و آزربایجانی مذکور تشکیل می دهند، اکثریت مطلق مردم شهرستان بیجار ترک‌نشین و از گذشته متعلق به آزربایجان تاریخی بوده‌اند. شهرستان قروه نیز با جدا کردن ده‌ها مرکز جمعیتی ترک‌نشین از آزربایجان و الحاق آن به استان کردستان بوجود آمده، در عین حال در استان کرمانشاه نیز شهر ترکنشین قروه نیز دچار عاقبت مشابهی گردیده است.

۱۳۹۳/۰۶/۱۲

گزارش تصویری بحران کم‌آبی در شهر اورمیه

اومود اورمولو
سیاستهای ناصحیح آبی دولت ایران که بر پایه ترویج سدسازی به علاوه سیاست توسعه کشاورزی استوار بوده طی سالهای گذشته سبب به هدر رفتن منابع آبی گردیده به طوریکه آمار و ارقام دولتی حاکی از شروع بحران آب در جغرافیای ایران و مبدل شدن این جغرافیا به چیزی شبیه سومالی خبر می دهند.
یکی از مهمترین و قابل شهودترین نتایج سیاست غلط سدسازی در آزربایجان جنوبی خشکاندن دریاچه اورمیه بوده ولی مسئله تنها به دریاچه اورمیه ختم نگردیده و تصاویری که از سوی سازمان جهانی ناسا طی سال گذشته از منابع آبی زیرزمینی خاورمیانه منتشر گردید به وضوح حاکی از افت شدید منابع زیرزمینی آبی جغرافیای ایران و الخصوص آزربایجان جنوبی می باشد. آزربایجان جنوبی و شهر اورمیه که تا چند سال پیش با بحران کم‌آبی و بی‌آبی روبرو نبود اکنون با کمبود آب شرب مواجه گردیده است. در صورت تداوم بحران آب در آزربایجان جنوبی شاهد افزایش بیابان‌زائی در منطقه و آغاز کوچ‌های اجباری به دیگر نقاط مرکزنشین خواهیم بود.  
گزارش تصویری که از سوی عکاس سایت خبری تسنیم منتشر گردیده خود گویای واقعیت بحران آب در آزربایجان جنوبی و الخصوص شهر اورمیه می باشد.