گرافیک وضعیت بارش حوضه‌ آبریز دریاچه اورمیه

اومود اورمولو

تصویر فوق وضعیت بارش حوضه‌های آبریز اصلی ایران از ابتدای سال آبی تا 30 آبان‌ماه را نشان می‌دهد.

بنا به گرافیک از اول مهر تا 30 آبان سال آبی 98-1397 در حوضه آبریز دریاچه اورمیه شاهد 49.4 میلی‌متر باران بوده‌ایم که این مقدار دقیقا مشابه با میزان بارش در مدت مشابه سال گذشته می‌باشد. مقدار متوسط بارندگی در عرض 50 سال گذشته حوضه آبریز دریاچه اورمیه حدود 56.3 میلی‌متر می‌باشد که امسال با کاهش 12.3 میلی‌متر بارش مواجه گردیده است.‌  

متاسفانه دریاچه اورمیه به سبب سیاست سدسازی بدون احتساب حق‌آبه دریاچه اورمیه، توسعه زمین‌های کشاورزی به میزان دو برابر و ترویج کشاورزی، افزایش دوبرابری جمعیت، آبیاری سنتی که سبب هدررفت 70% آب می‌گردد و دیگر عوامل انسانی خشکانده شده است به طوریکه اکنون بنا به آمار دولتی بیش از 90% دریاچه اورمیه تماما خشک شده است. 

نمودار تغییرات تراز دریاچه اورمیه طی سال‌های 1374 تا 1397

اومود اورمولوهمانطور که از نمودار تغییرات تراز دریاچه اورمیه طی سال‌های 1374 تا 1397 کاملا مشهود هست روند کاهش تراز آب دریاچه اورمیه از سال 1374 آغاز و تا سال 1392 ادامه داشته است، از سال 1392 تا سال 1397 شاهد روند نزولی سطح آب دریاچه نمی‌باشیم و تقریباعلارغم فراز و فرودهای سطح تراز آب تثبیت شده است. سال 1374 سرآغاز نگرش تهدید‌آمیز به طغیان‌های آبی دریاچه اورمیه و ترویج سیاست‌سدسازی جهت مقابله با آن می‌باشد.

بر اساس آمار رسمی دولتی اکنون بیش از 90% دریاچه اورمیه کاملا خشک گردیده و علت این امر را بسیاری از کارشناسان بی‌طرف محیط‌زیست سیاست سدسازی بدون احتساب حق‌آبه دریاچه اورمیه، توسعه زمین‌های کشاورزی به میزان دو برابر، افزایش جمعیت به میزان 2 برابر، آبیاری سنتی، پل میانگذر دریاچه اورمیه و .. بیان می‌کنند. علل مرگ دریاچه اورمیه هر کدام از موارد ذکر شده باشد، ناشی از نتیجه و نقش انسانی در نابودی و تخریب دریاچه اورمیه و محیط‌زیست آزربایجان می‌باشد.  

طعم تلخ چغندرقند در کام خشک دریاچه اورمیه

*زهرا کشوری

آن روز که دکتر روحانی برنامه احیای دریاچه اورمیه را روی میز دولتش گذاشت؛ بسیاری از کارشناسان تنها راه نجات دومین دریاچه شور جهان را یک جراحی بزرگ دانستند. لازمه این جراحی بزرگ، کور کردن بخش زیادی از زمینهای کشاورزی حوضه آبی دریاچه اورمیه بود. کارشناسان اسم این جراحی را "طرح نکاشت" گذاشتند. براساس طرح  نکاشت قرار بود که 50 هزار هکتار از اراضی زراعی در بخش جیغاتی(زرینه‌رود) به اجاره دولت درآید و خسارتی که از نکاشتن محصول متوجه صاحبان اراضی می شود به آنان داده شود تا آب این بخش به دریاچه اورمیه برسد. گفتوگوی آن روز روزنامه ایران با کشاورزان منطقه از جمله قوْشاچای‌ییها(میاندوآبیها) و سۇلدۇزیها(نقده‌یها) خبر از مخالفت صددرصدی کشاورزان داشت. کارشناسان موافق اما اعتقاد داشتند که دولت روحانی باید بخشی از اعتراضها را به جان بپذیرد تا بتواند دریاچه اورمیه را نجات دهد. کارشناسان درگیر با ماجرای احیای دریاچه اما شرایط اجتماعی را مناسب ندیدند. این کارشناسان امروز هم "تاب‌آوری اجتماعی" را برای آن جراحی بزرگ مناسب نمی دانند. آنها طرح به "کاشت" را روی میز اجرا گذاشتند. اما تا به امروز، بذر طرح به کاشت هم محصولی که باید می داده، نداده است! به گفته اعضای ستاد احیای بذر این طرح در بسیاری از نقاط حتی کاشته نشد. هرچند، کاشت گیاهان دارویی از جمله زعفران و کلزا در برخی از نقاط حوضه آبی دریاچه در دل زمینهای کشاورزی کاشته شد اما هنوز نتوانسته است به اقبالی که باید از سوی کشاورزان نشان داده شود؛ دست یابد! بنابراین کاشت گیاهان دارویی هرچند امیدوارکننده است اما نقش قابل توجهی در بهبود زخم دریاچه اورمیه ندارد!

دو متهم ردیف اصلی

خشک شدن دریاچه اورمیه حتی کیان جنگلهای هیرکانی را هم تهدید میکند. یعنی زخم آن به استانهای شمالی هم خواهد رسید. آمارها خبر تلخی میدهند. با خشک شدن دریاچه اورمیه، زندگی 5 میلیون انسان به صورت مستقیم تحت تأثیر قرار می گیرد. "کشاورزی و سدسازی" دو متهم اصلی خشک شدن دریاچه اورمیه‌اند. البته وزارت نیرو همواره خود و سدسازی را مبرا از بلایی میداند که به سر بزر گترین دریاچه شور کشور آمده است. وزیران این وزارتخانه در دولتهای مختلف، همیشه انگشت اتهام را به سمت وزارت جهاد کشاورزی گرفته اند. وزارت نیروییها آدرس درستی میدهند اما این به معنای مبرا شدن نقش آنها در وضعیت امروز دریاچه اورمیه نیست. کارشناسان منتقد این وزارتخانه، همواره پرسیده‌اند چطور میتوان نقش بیش از 80 سد را در خشک شدن دریاچه ارومیه بی‌تأثیر دانست؟ سدهایی که فلسفه ساخت بسیاری از آنها آبیاری زمینهای کشاورزی بود. به گفته کارشناسان محیط زیست آب پشت این سدها خود یکی از مهمترین مشوقها برای رفتن کشاورزان به سمت محصولات پر آب‌بر مثل چغندرقند است.

خشک شدن دریاچه اورمیه زیر سایه صنوبرها

امروز هم کاشت و افزایش زمینهای زیر کشت چغندرقند به یکی از موانع بزرگ احیای دریاچه اورمیه تبدیل شده است، هرچند چغندرقند به تنهایی کام دریاچه اورمیه را تلخ نکرده! بلکه چرخ صنعت چوب و مبل هم در آزربایجان غربی وهم آزربایجان شرقی زیر سایه صنوبرها میچرخد. صنوبر هم درختی پرآب‌بر است. از سوی دیگر زندگی هزاران نفر در این دو استان به صنوبر و چغندر و صنایع مرتبط با آن، وابسته است و تاوان آن را دریاچه میدهد. مسأله اینجاست که دریاچه نمیتواند تا ابدالدهر تاوان معیشت کشاورزان و باغداران و صنایع منطقه را بدهد. از یک نقطه‌ای به بعد مرگ دریاچه اورمیه، مرگ ساکنان آن خواهد بود و دریاچه، شهروندان این دو استان را با خود به کام نابودی خواهد کشاند. در بهترین حالت ما یک سیستان و بلوچستان دیگر را بعد از مرگ دریاچه اورمیه(پس از مرگ هامون و هیرمند) خواهیم داشت. کارشناسان از کاشت زعفران و پسته به عنوان محصول جایگزین سخن میگویند و نسخه درمانی دریاچه را در زراعت گیاهان دارویی می بینند. کاشت زعفران به صورت آزمایشی در شهرهای مرند، شبستر، آذرشهر، ورزقان، هشترود و...شروع شده است و کاشت آن موفق هم ارزیابی می شود. قوْشاچای‌ییها(میاندوآب‌یها) سال گذشته برای اولین بار زعفران برداشت کردند. مرندیها هم به سمت چیدن طلای سرخ رفتند؛ هرچند در محدوده‌ای بسیار کوچک. کارشناسان ستاد احیا در گفتوگو با ایران این روند کند جایگزینی محصول  کم‌آب‌بر را طبیعی میدانند. کارشناسان، پسته را هم برای حوضه دریاچه اورمیه مناسب میدانند. کرمانیها با توجه به بی‌آبی که تجربه می کنند، دیگر نمی توانند در برخی نقاط استان پسته برداشت کنند، شاید این مسأله بتواند سرمایه‌گذاری برای کاشت پسته را در اورمیه جذابتر نشان بدهد. از سوی دیگر کاهش پسته در جنوب شرق کشور را در شمال غرب آن جبران کند.

رضا مکنون دبیر نشست علمی بهره‌وری و حکمرانی پایدار منابع آب پیش از این در گفتگو با ایران از کشت پسته در جنوب تهران با فاضلاب تصفیه شده توسط کرمانی‌ها خبر داده است. بنابراین سرمایه‌گذاری برای کشت پسته در حوضه دریاچه اورمیه بی‌مشتری نیست اما با وجود این همچنان برد با چغندر است تا کام دریاچه اورمیه تلختر از گذشته شود. چنانچه 3 سال از تصویب مصوبه هیأت وزیران در رابطه با ممنوعیت خروج چغندرقند از استان آزربایجان غربی گذشته است اما آمارها نشان میدهد در این مدت نه تنها این مصوبه اجرا نشده بلکه شرایط بدتر هم شده است. آنطور که عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به ایران می‌گوید حتی کارخانه جدید چغندرقند را هم به استان آورده‌اند. او نامی از کارخانه جدید به میان نمی‌آورد اما کارشناسان ستاد احیای دریاچه اورمیه حرفهای رئیس پیشین این ستاد را رمزگشایی میکنند. آنها به ایران می گویند وقتی صدور چغندرقند به مشهد ممنوع شد، کارخانه قند ساوۇجبۇلاق(مهاباد) را تأسیس کردند. این کارشناسان از کارخانه قند ساوۇجبۇلاق(مهاباد) به عنوان یک دمل بزرگ نام میبرند که باید برای احیای دریاچه اورمیه جراحی شود. این گونه است که آزربایجان غربی همچنان بیش از مازاد نیاز داخلی استان میکارد و برداشت میکند. آمارهای محمدمهدی شهریاری استاندار (غیربومی)آزربایجان غربی میگوید: در سال زراعی  جاری قرار است 2 میلیون و 500هزار تن چغندرقند در استان تولید شود که فقط یک 1 و 500 هزار تن آن در کارخانه‌های قند داخل استان مصرف می شوند. 

شهریاری هم چغندر قند را پرآب‌بر میداند و می گوید نباید در حوضه آبریز دریاچه اورمیه کشت شود، اما وقتی این موضوع مطرح می شود تعدادی میگویند که فلان مسئول با کشاورزان مخالف است برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه اورمیه از لزوم کاهش 8 درصدی مصرف آب در کشاورزی با هدف احیای دریاچه اورمیه سخن میگوید اما استانداری استان خبری خوبی در این زمینه ندارد. با وجود  تأکید ستاد احیای دریاچه اورمیه برای کاهش 8 درصدی مصرف آب در این بخش در سالهای گذشته، قدمی در این ارتباط برداشته نمیشود حتی اسماعیل کریم‌زاده، رئیس سازمان جهاد کشاورزی آزربایجان غربی هم اعتقاد دارد با توجه به اینکه چغندرقند آب زیادی مصرف می کند باید به نحوه کشت این محصول در حوضه آبریز این دریاچه بشدت نظارت شود.

بعد از اصفهان و خراسان نوبت آزربایجان‌ها

تنش آبی در اصفهان و خراسان به اجبار دفتر کشت چغندرقند را بست تا کارخانه‌های آن چشم به حوضه دریاچه اورمیه بدوزند. آن طور که علی حاجی مرادی مسئول واحد سیاست‌گذاری ستاد احیای دریاچه اورمیه به رسانه ها میگوید یک حساب و کتاب ساده نشان میدهد که برای کاشت 22 میلیون دلار چغندرقند، حدود 18 میلیون دلار هزینه ترابری میشود همین سود و زیان کردن باعث می شود تا ستاد احیا در 5 دیماه 1394 مصوبه‌ای تصویب کند که در آزربایجان غربی دقیقاً به همان اندازه مورد نیاز 5 کارخانه، چغندرقند تولید شود، این یعنی در انتهای سال آبی 1394-95 میزان چغندرقند تولید شده باید نزدیک به 400 هزار تن کاهش پیدا میکرد و دیگر آزربایجان غربی صادرکننده چغندرقند نباشد، مسئولیت این مصوبه با سازمان جهاد کشاورزی است.

در آن زمان گروهی از کارشناسان این موضوع را اتفاق بسیار مفیدی می دانستند اما مصوبه اجرایی نشد! به گفته حاجی مرادی مسئول واحد سیاستگذاری ستاد احیا اگر این مصوبه اجرایی میشد 70 میلیون مترمکعب در بخش کشاورزی آب صرفه‌جویی میشد.

او می گوید یعنی امکان داشت بدون ایجاد هیچ تنشی در بخش کشاورزی بتوانیم آب زیادی را به دریاچه اورمیه برگردانیم، این موضوع هم به نفع اقتصاد کشور بود و هم به نفع محیط‌زیست. ستاد احیا برنامه‌های دیگری هم داشت. این ستاد به دنبال خروج کاشت چغندر از شهرهایی که شامل حوضه آبریز دریاچه اورمیه می شوند هم بود. برای همین هم در مصوبه دولت عیناً آمده است که خروج(صدور) چغندرقند از استان آزربایجان غربی ممنوع است.

اما مصوبه نه تنها شکل اجرایی به خود نگرفت که وضعیت بدتر هم شد. آمار ستاد احیای دریاچه نشان میدهد که تا پایان سال آبی 1395-96 نه تنها میزان  چغندرقند اضافی به صفر نرسید بلکه حالا 890 هزار تن چغندرقند اضافی در استان آزربایجان غربی تولید شده است. از این 890 هزار تن چغندرقند تولید شده، بیش از 400 هزار تن هم به استانهای دیگر صادر شده‌اند و 5 کارخانه استان هم از دیگر چغندر مازاد استفاده کردند. یعنی با این میزان چغندرقند اضافی نه تنها آبی به دریاچه اورمیه نرسیده که 222 میلیون مترمکعب آب اضافی هم در حوضه آبریز دریاچه اورمیه مصرف شده و به دریاچه اورمیه بازنگشته است.

علی حاجی مرادی عضو ستاد احیا هم اعتراف می کند که مصوبه دو هدف داشته که ستاد در رسیدن به هر دو هدف هم ناکام مانده است. او می گوید آمار نشان میدهد که این 890 هزار تن چغندرقند تولید شده، در مجموع 13.8 هزار هکتار از اراضی استان آزربایجان غربی را دربر میگیرد، از این میزان 4هزار هکتار داخل حوضه آبریز دریاچه اورمیه است و 9 هزار هکتار هم در خارج از حوضه آبریز قرار دارد. او می گوید یعنی نه تنها نتوانستیم 392 هزار تن را کم کنیم و سهم بیشتر آن 1.5 میلیون تن را به سمت شهرستانهای خارج حوضه ببریم، بلکه هم سطح کشت شهرستانهای خارج از حوضه افزایش پیدا کرد هم سطح کشت شهرستانهای داخل و به هدف دوم‌مان هم نرسیدیم. کارشناسان هم آب پاکی را روی دست همگان می ریزند و هشدار میدهند بعد از سوزاندن دشتهای کرمان، اصفهان، خراسان رضوی و... آن آتش محیط‌زیست سوز به جان حوضه آبریز خزر و دریاچه اورمیه افتاده است. به گفته آنها اگر این روند ادامه پیدا  کند، 20 سال دیگر تنش آبی به آب شرب شهرهای تبریز و اورمیه می رسد. 20 سال دیگر؛ شاید این عدد کمی دور به نظر برسد اما وضعیت امروز اصفهان و کرمان هم خیلی دور از ذهن مینمود! آن روز شاید هیچ داروی گیاهی، نتواند خشک شدن دریاچه اورمیه و بازگشت زندگی به سه استان آزربایجان غربی، آزربایجان شرقی و کردستان را درمان کند!

از مصائب پیشروی آب دریاچه اورمیه تا خشکاندن 95% آن

اومود اورمولو

تیتر فوق شاید برای بسیاری از اشخاصی که امروزه با حال و روز دریاچه اورمیه آشنایی نسبی دارند کمی فانتزی بیاید، ولی به واقع همانطور که در تصویر بریده شده از روزنامه جمهوری اسلامی به تاریخ 3 اردیبهشت 1374(شماره 4597) کاملا مشهود هست، دقیقا 23 سال قبل پیشروی آب دریاچه اورمیه به حدی بود که سبب زیر آب رفتن 9 هزار و پانصد هکتار از مراتع، 2 هزار هکتار از اراضی کشاورزی، 3 واحد مسکونی، 1 واحد آموزشی و 36 پلاژ ساحلی اورمیه شده بود. در حالیکه امروز بنا به آمار رسمی و دولتی بیش از 90 دریاچه اورمیه به سبب سیاست سدسازی بدون احتساب حق‌آبه دریاچه اورمیه، توسعه کشاورزی به میزان 2 برابر، افزایش جمعیت، سیستم آبیاری قدیمی، پل میانگذر دریاچه اورمیه، خشکسالی و ... خشکانده شده است. به واقع تک‌تک عوامل شمرده شده نشانگر نقش عمده عوامل انسانی در خشک شدن دریاچه اورمیه می باشد.

کاهش دوباره تراز دریاچه اورمیه

بنا به سخنان رئیس ستاد احیاء دریاچه اورمیه تراز آب دریاچه نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته 2 سانتی‌متر کاهش داشته و به رقم 1270.84 رسیده است در حالیکه پارسال در همین موقع میزان 1270.86 ثبت گردیده است. فرهاد سرخوش در عین حال از کاهش وسعت دریاچه اورمیه خبر داده و وسعت کنونی دریاچه را 2391.33 مترمربع اعلام نموده است. حجم آب موجود در دریاچه اورمیه نیز با کاهش 50 میلیون مترمکعبی به رقم 2 میلیارد و 230 میلیون مترمکعب بیان شده است، در حالیکه حجم دریاچه اورمیه در مدت زمان مشابه در سال 1396 حدود 2 میلیارد و 280 میلیون مترمکعب ثبت شده بود.

وزارت نیرو حق‌آبه دریاچه اورمیه را نمی‌دهد

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد به اصطلاح احیاء دریاچه اورمیه با بیان اینکه منابع آب ایران بر اساس ترس و یا جهل، مدیریت میشوند از خودداری وزارت نیرو و عدم تخصیص حق‌آبه دریاچه اورمیه خبر داد. مسعود تجریشی تاکید کرده است که علارغم اولویت دوم حق‌ابه دریاچه اورمیه پس از تامین آب آشامیدنی، وزارت نیرو نیاز زیست‌محیطی دریاچه اورمیه را حتی در اولویت آخر هم قرار نداده است. تجریشی در گفتگو با ایسنا اذعان کرده که هر سال و طبق بررسی سال آبی، نیازهای پایین‌دست سدها مشخص می‌شود و ما در سال جاری به وزارت نیرو اعلام کردیم که باید در اسفند و فروردین ماه آب سدها را به سمت دریاچه اورمیه بایستی رها کنیم. ولی وزارت نیرو آب را پشت سدها نگه داشت و اجازه نداد به دریاچه اورمیه منتقل شود. وی متذکر شده که بعد از مکاتبات با وزارت نیرو، مسئولین ذیربط فقط دو روز اجازه سرازیر شدن آب به دریاچه اورمیه را داده‌اند و بعد آن را قطع کرده‌ند. وضعیت فوق گویای عدم وجود اراده جدی در دولت برای احیاء دریاچه اورمیه می‌باشد.

خشکسالی شدید در 59% از مساحت آزربایجان غربی

اومود اورمولو

بر اساس سخنان رئیس اداره تحقیقات هواشناسی آزربایجان غربی، استان با مشکل انباشت خشکسالی مواجه بوده و به سبب کاهش بارش برف در سال گذشته از نظر دخایر برفی آزربایجان غربی در وضعیت مطلوبی بسر نمی‌برد.

آمارهای رسمی از کاهش 78% حجم آب معادل برف نسبت به سال گذشته در ایران خبر می‌دهد که این به معنای مشکل در تامین آب رودخانه ها در تابستان می باشد. علارغم افزایش میزان بارش باران در حوزه آبی دریاچه اورمیه به سبب عدم مدیریت منابع آبی، بارشها مهار و ذخیره نگردیده است. آزاد توحیدی در گفتگویی که با سایت دولتی ایسنا داشته با اشاره به درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالی آزربایجان غربی بر اساس شاخص spei اظهار داشته:

در یک دوره یک ساله تا پایان فروردین 1397؛ بیش از 59% درصد مساحت آزربایجان غربی تحت تاثیر خشکسالی شدید، 33% مساحت استان دچار خشکسالی متوسط و 7% از خشکسالی بسیار شدید رنج می برد.

آمارهای رسمی ناشی از بارش 374.3 میلی‌متری میزان باران در آزربایجان غربی طی سال زراعی جاری می باشد که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 41% افزایش یافته است. افزایش میزان بارندگی به معنای نبود خشکسالی در آزربایجان غربی نبوده است به طوریکه شدیدترین خشکسالی در آزربایجان غربی در شهرستان شوط با 62% خشکسالی ثبت گردیده است. در دیگر سو 2.6% مساحت شهر اورمیه نیز دچار خشکسالی بسیار شدید، 65% تحت خشکسالی شدید و 2.4%تحت خشکسالی متوسط بوده است.

علارغم وضعیت آبی ذکر شده متاسفانه به سبب سیاستهای تشویقی کارخانجات چغندرقند در حوزه‌ آبی دریاچه اورمیه بنا به مشاهدات میدانی اینجانب به مانند سال پیش امسال نیز با رشد چشمگیر کاشت محصول آب‌بر چغندرقند مواجه می‌باشیم، به طوریکه به احتمال بسیار زیاد رکورد سال پیش کشت چغندرقند امسال شکسته خواهد شد. در حالیکه سازمان عریض و طویلی به مانند جهاد کشاورزی با بودجه‌ کلان می توانست برنامه‌ای مدون جهت کاهش محصولات آب‌بری به مانند چغندرقند را برنامه‌ریزی و تدوین کنند که به مانند سالهای گذشته اینگونه نبوده است و مسئولیت این سازمان طویل به پرداخت کود به شرکتهای خصوص در چند نوبت منحصر گردیده است.

عدم زیست آرتمیای زنده در دریاچه اورمیه

شوری مطلوب برای زیست آرتمیا 150 گرم در لیتر است که اکنون به سبب غلظت بیش از حد نمک در دریاچه اورمیه زیست آرتمیای بالغ و زنده در دریاچه ممکن نیست. تراز فعلی دریاچه اورمیه 1270.88 سانتی‌متر می باشد و با ورود به فصول گرم سال شاهد افزایش تبخیر و شروع روند کاهش دوباره سطح آب دریاچه اورمیه خواهیم بود. نیاز ایران به آرتمیا سالیانه حدود 30 تا 50 تن می باشد که به سبب خشکاندن دریاچه اورمیه، بخشی از این حجم که توسط دریاچه اورمیه تامین می شد نیز از طریق واردات جبران میگردد. 

آمارها حکایت از خشک شدن بیش از 90% دریاچه اورمیه می باشد که بنا به نظر بسیاری از فعالان بی‌طرف محیط زیست سیاست سدسازی بدون در نظر گرفتن حق‌آبه دریاچه اورمیه، افزایش سطح زیر کشت، افزایش جمعیت و... از مهمترین علل خشک شدن دریاچه اورمیه می باشند.

عدم تاثیر بارش‌های اخیر بروی روی تراز دریاچه اورمیه

اومود اورمولو

بنا به سخنان خلیل ساعی بارش‌های چند روز گذشته در حوزه آبریز دریاچه اورمیه تاثیری بر روند خشک شدن دریاچه اورمیه نداشته است.

دبیر ستاد به اصطلاح احیاء دریاچه اورمیه در آزربایجان شرقی تراز سال گذشته دریاچه اورمیه را 1270.98 سانتی‌متر و تراز فعلی را 1270.76 سانتی‌متر ابراز نمود که با توجه به آمار رسمی تراز فعلی دریاچه اورمیه در قیاس با مدت مشابه سال گذشته با کاهش 22 سانتی‌متری مواجه می‌باشد.

در دیگر سو وی از تامین 45% اعتبارات احیاء دریاچه اورمیه در سال گذشته خبر داد و در عین حال از عدم وجود برنامه‌ی اجرایی برای دریاچه اورمیه در بدوجه سال 1397 نیز سخن گفت. 

کاهش تراز آب دریاچه اورمیه در حالی صورت میگیرد که بنا به آمارهای رسمی دولتی تنها استانهای آزربایجان غربی، آزربایجان شرقی و کردستان فقط طی ماههای گذشته دارای تراز بارش مثبت بوده‌اند ولی علارغم تراز مثبت بارشها در 3 استان یاد شده تاثیری بر روند کاهش سطح آب دریاچه اورمیه نداشته است. متاسفانه علارغم روند کاهش تراز آبی دریاچه اورمیه شاهد افزایش کشت چغندرقند به عنوان محصولی بسیار آب‌بر در حوزه آبی دریاچه اورمیه می باشیم به طوریکه آزربایجان غربی سال گذشته بزرگترین تولید کننده چغندرقند در ایران بود و بنا به آمار میدانی راقم این سطور به سبب سیاستهای تشویقی دولت و کارخانجات چغندرقند امسال نیز با افزایش محسوس کاشت چغندرقند مواجه میباشیم.  

سیاست سدسازی، توسعه زمینهای زیرکشت، افزایش جمعیت، سیستم‌های آبیاری قدیمی، ساخت میانگذر تبریز-اورمیه، کاهش باران، خشکسالی و... از جمله مهمترین عللی می باشند که کارشناسان بی‌طرف محیط زیست به عنوان عوامل تعیین کننده انسانی در خکشاندن دریاچه اورمیه یاد می کنند. 

انتقاد نماینده اورمیه از افزایش اراضی کشاورزی در حوزه آبی دریاچه اورمیه

بر اساس سخنان ه.ب یکی از نمایندگان اورمیه طرح طوبا و طرح توسعه‌ی کشاورزی گسترده که سبب بسط اراضی کشاورزی در حوزه آبی دریاچه اورمیه گردیده، بر شرایط فعلی دریاچه اورمیه موثر بوده است.

وی با بیان اینکه متاسفانه برای اختصاص حق‌آبه دریاچه اورمیه اقدام موثری از سوی مسئولان صورت نگرفته است، از عدم وجود همت و اراده قوی در دولتمردان برای حق‌آبه دریاچه اورمیه انتقاد کرد. 

تنها از ابتدای روی کار آمدن حسن روحانی 414 هکتار از اراضی ملی فقط در آزربایجان غربی برای اجرا طرح‌های کشاورزی واگذار شده است. متاسفانه آمار دقیقی از مقیاس و روند افزایشی زمینهای تحت کشت از اول انقلاب تا به اکنون در دست نیست. در دیگر سو بنا به آمار رسمی طی چندین سال گذشته شاهد افزایش سطح زیر کشت محصولاتی آب‌بر به مانند چغندر قند بوده‌ایم که نه تنها هیچ صرفه اقتصادی نداشته و محصولی استراتژیک نیست بلکه سبب اصراف بیش از حد آب گشته است. 

آمارهای رسمی حاکی از خشک شدن بیش از 90% دریاچه اورمیه می باشد، کارشناسان بی‌طرف محیط زیست سیاست سدسازی را مهمترین عامل انسانی در خشکاندن دریاچه اورمیه معرفی می نمایند، در کنار سیاست سدسازی حفرچاه‌ها، توسعه زمینهای تحت کشت، سیستم آبیاری سنتی، پل میانگذر دریاچه اورمیه و ... از جمله عوامل مهم شمرده می شوند. بسیاری از نمایندگان فعلی اورمیه که به سبب مسائل پوپولیستی اکنون در قامت به اصطلاح ناجی دریاچه اورمیه ظاهر شده‌اند خود در توسعه سیاست سدسازی در حوزه دریاچه اورمیه نقشی اساسی داشته‌اند. 

دریاچه اورمیه دیگر احیاء نمی‌شود

بر اساس گفته‌های پدر کویرشناسی در ایران دریاچه اورمیه را هیچ چیزی خشک نکرده مگر خود انسان. پرویز کردوانی در مصاحبه با روزنامه آفتاب یزد از عدم احیاء دوباره دریاچه اورمیه سخن گفته و در عین حال سدسازی در اطراف دریاچه اورمیه، به علاوه حفر چاه‌های متعدد را مهمترین عامل در خشک شدن دریاچه اورمیه معرفی کرده است.

کاهش 8 سانتی‌متری تراز آبی دریاچه اورمیه

اومود اورمولو

بر اساس سخنان مدیر استانی احیاء دریاچه اورمیه در آزربایجان غربی تراز دریاچه اورمیه نسبت به مدت مشابه در سال گذشته با کاهش 8 سانتی‌متری مواجه می‌باشد.

فرهاد سرخوش در گفت و گو با سایت دولتی ایسنا تراز فعلی دریاچه اورمیه را 1270.74 سانتی‌متر عنوان کرد که این میزان در قیاس با مدت مشابه در سال گذشته کاهش 8 سانتی‌متری را نشان می‌دهد.

علارغم افزایش بارش‌ها در حوزه آبی دریاچه اورمیه، فصل بارش و رهاسازی آب سرریز سدها شاهد روند کاهشی تراز آبی دریاچه اورمیه و تراز منفی می باشیم که نشان از بی‌اعتنائی مسئولین دولتی به مسئله احیاء دریاچه اورمیه و جلوگیری از تخریب آن می‌باشد.  آمار و ارقام دولتی حاکی از رهاسازی تاکنون 9.5 میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه اورمیه می‌باشد که با نگرشی به آمار و ارقامی رسمی ارائه شده می توان اذعان نمود که این میزان از رهاسازی آب نیز نتوانسته روند کاهشی تراز آب دریاچه اورمیه را به حالت ثبات درآورد. دولت حسن روحانی که در زمان انتخابات با وعده احیاء دریاچه اورمیه، تاسیس فرهنگستان زبان و ادب ترکی و آموزش زبان مادری در مناطق ترک‌نشین الخصوص غرب آزربایجان به پروپاگاندای انتخاباتی می پرداخت سوای شعارهای دهن‌پرکن و پوپولیستی تاکنون اقدام عملی جهت احیاء دریاچه اورمیه و هیچ کدام از شعارهای یاد شده انتخاباتی اقدامی ننموده است. کارشناسان بی‌طرف محیط زیستی مهمترین عامل در خشکاندن دریاچه اورمیه را سیاست سدسازی بدون در نظر گرفتن حق‌آبه دریاچه اورمیه معرفی می‌نمایند.  

خشکاندن دریاچه اورمیه و کاهش مهاجرت پرندگان به تالابهای آزربایجان غربی 

رئیس اداره نظارت بر حیات‌وحش کل حفاظت از محیط‌زیست آزربایجان غربی خشک شدن دریاچه اورمیه را از دلایل کاهش مهاجرت پرندگان به تالاب‌های آزربایجان غربی عنوان کرد. 

امید یوسفی در گفت و گو با ایسنا اظهار داشت، دریاچه اورمیه در دهه‌های 70 و 80 بدلیل شرایط زیستی متنوع جزء زیستگاه مهم برای پرندگان مهاجر بود که کاهش آب دریاچه اورمیه و روند خشکی آن باعث کاهش پرندگان مهاجر در تالابهای استان آزربایجان غربی شده است. آمارها حاکی از زیست 65% تنوع پرندگان ایران در غرب آزربایجان می باشد. نقش دریاچه اورمیه که میزبان اغلب پرندگان مهاجر بود را اکنون دریاچه وان ترکیه بر عهده گرفته است. آمارها حاکی از خشکاندن بیش از 90% دریاچه اورمیه می باشد.

کاهش 23 کیلومتری وسعت دریاچه اورمیه طی 1 سال

اومود اورمولو

علارغم وجود بارندگی‌های ماه‌های گذشته و رهاسازی بخشی از آب سدها به سوی دریاچه اورمیه باز شاهد روند کاهش وسعت دریاچه اورمیه می‌باشیم به طوریکه بر اساس آمار رسمی وسعت دریاچه اورمیه در مقایسه با سال قبل همین موقع 22.91 کیلومترمربع کاهش یافته است. 

تراز کنونی دریاچه اورمیه 1270.74 متر بیان شده است که رقم یاد شده در اول مهرماه 1396 در حدود 1270.31متر ثبت گردیده بود. تراز سطح دریاچه اورمیه نسبت به سال قبل 2 سانتی‌متر و نسبت به میانگین دراز مدت 3.93 سانتی‌تر کاهش داشته است. 

ادامه روند کاهش وسعت دریاچه اورمیه در حالی صورت گرفته که بر اساس امارهای رسمی در سال آبی جاری تا روز 14 فروردین بارشهای حوضه آبریز دریاچه اورمیه با افزایش 25.8% نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه بوده است. 

تداوم کاهش وسعت دریاچه اورمیه علارغم افزایش بارشها در منطقه و قرار گرفتن در فصل بارش ناشی از عدم وجود برنامه مدون دولت برای احیاء دریاچه اورمیه و تداوم گفتمان پوپولیستی مسئولن امر می‌باشد. 

تداوم سیاست سدسازی

علارغم تاثیرات مخرب سیاست سدسازی در ایران بر روی محیط زیست الخصوص خشکاندن دریاچه اورمیه که میزبان نزدیک به 73 سد بزرگ و کوچک می باشد، وزیر نیرو در ایران از بهره‌برداری 13 سد جدید در سال 1397 خبر داده است. در حالیکه علت سیاست سدسازی در ایران تامین آب زمینهای کشاورزی بیان میگردد آمارهای کارشناسان بی‌طرف و غیردولتی محیط زیست ناشی از آن هست که تنها 10% آب پشت سدها در حوزه کشاورزی بکار بسته می شود. سدسازی در ایران دارای منافع و رانت‌های بسیاری برای پیمانکاران و مدیران دولتی می باشد و بدون نگرش به آثار سوء آن در محیط زیست سالهاست شاهد تداوم سیاست ورشکسته سدسازی در ایران میباشیم. بنا به آمار وزارت نیرو بیش از 1.041 سد در ایران وجود دارد. در عین حال بیش از 90% آب در ایران به مصرف بخش کشاورزی می رسد در حالیکه به گواه آمارهای دولتهای بسیاری از محصولات کاشته شده به هیچ وجه صرفه اقتصادی ندارند.  

بر اساس آمارهای رسمی طی سالهای گذشته  نزدیک به 90 درصد دریاچه اورمیه خشکانده شده است.

کاهش 256 کیلومتر مربع از وسعت دریاچه اورمیه

اومود اورمولو

بر اساس سخنان فرهاد سرخوش که در گفتگویی با خبرگزاری دولتی ایرنا اظهار داشته، وسعت دریاچه  اورمیه روز سه‌شنبه 24 بهمن سال جاری به 1856 کیلومتر مربع رسیده که این میزان نسبت به تاریخ مشابه سال گذشته، 256 کیلومتر مربع کاهش یافته است.

بنا به گفته سرخوش طی 15 سال گذشته وسعت دریاچه اورمیه بیش از 2670 کیلومتر مربع کاهش یافته است و تراز فعلی دریاچه اورمیه 1270 مترو 38 سانتی‌متر از آبهای آزاد اعلام شده است. 

دریاچه اورمیه بیش از 25 میلیارد مترمکعب آب خود را طی 15 سال گذشته از دست داده، بنا به نظر کارشناسان بیط‌رف آب و محیط‌زیست عوامل انسانی همچون سدسازی بدون مطالعه و بی‌رویه، توسعه کشاورزی و زمینهای تحت کشت، آبیاری سنتی، افزایش جمعیت و ... در خشکاندن آگاهانه دریاچه اورمیه نقش بسزائی داشته به طوریکه اکنون بر اساس آمار رسمی دولتی بیش از 95% دریاچه اورمیه خشکانده شده است. ‌بی‌تردید رانتی که به سبب سدسازی نصیب بسیاری از مسئولین دولتی شده در ساخت بی‌رویه سدها و ترویج سیاست سدسازی در ایران بی‌تاثیر نبوده است. 

بارش منفی در 28 استان و کاهش آب سدها

آمار و ارقام ارائه شده توسط شرکت مدیریت منابع آب ایران حاکی از آن هست که از ابتدای مهر ماه تا 20 بهمن سال جاری میزان بارش ها در ایران به 46.5 میلی‌متر رسیده است که این میزان بارندگی در مقایسه با میانگین دوره‌های مشابه دراز مدت 63.4% و نسبت به دوره مشابه سال گشته 48.3% کاهش نشان می‌دهد. در عین حال شرکت مدیریتمانبع اب تاکید کرده که 28 استان در قیاس با سال گذشته با بارش منفی مواجه‌اند. از سوی دیگر بر اساس آمارهای رسمی وزارت نیرو از ابتدای مهر ماه تا 18 بهمن سال جاری حجم ذخیره آب 177 سد بزرگ در 6 حوزه آبی دریاچه اورمیه، دریای خزر، هامون، خلیج عرب، هامون و سرخس 20.27 میلیارد مترمکعب ارزیابی شده است که حجم آبی سدهای موجود در حوزه‌های آبی ششگانه در مقایسه با سال پیش 15% کاهش یافته است. در واقع جغرافیای ایران با یک بحران جدی آب روبروست.

مصرف 5 میلیارد مترمکعب آب جهت درآمدزائی 4 هزار میلیارد تومانی کشاورزی

اومود اورمولو

بر اساس گفته‌های استاندار آزربایجان غربی درآمدزائی کل بخش کشاورزی استان آزربایجان غربی سالیانه حدود 3 الی 4 هزار میلیارد تومان می باشد، در حالیکه برای تولید این حجم از محصول حدود 5 میلیارد متر مکعب آب مصرف میگردد که قیمت آن چندین برابر درآمد بخش کشاورزی میباشد.

محمد مهدی شهریار امروز شنبه در مراسم تحلیل از تولیدکنندگان برتر بخش کشاورزی آزربایجان غربی جنگ تحمیلی، تحریم ها و مدیریت ناصحیح دول گذشته را باعث مشکلات بخش کشاورزی عنوان کرد.

البته سوای دیدگاه رسمی دولتی و عدم پذیرش خطا باید اذعان نمود که مهمترین علت زیان‌دهی بخش کشاورزی عدم برنامه‌ریزی دولتی می باشد، در حالیکه ما شاهد سازمان عریض و طویلی به نام سازمان جهاد کشاورزی با دهها‌ هزار کارمند و بودجه‌های میلیاردی هستیم؛ به جزء توزیع سالیانه یکی دوبار کود آن هم به شرکتهای خصوصی به واقع کوچکترین عمل مفیدی از این سازمان را شاهد نیستیم در حالیکه می‌بایست کارمندان این سازمان با توجه به شرایط اقلیمی، منابع آبی، پوشش گیاهی، ویژگی خاک و ... هر منطقه اقدام به تهیه و تولید برنامه‌های مدون جهت اصلاح کشت در مناطق را شاهد می‌بودیم.

بر اساس گزارشی که کلودیا سادوف یکی از متخصصین شناخته شده آب، درباره بحران آب برای بانک جهانی تهیه کرده است، به استفاده 25% از کل آبهای غیرقابل جایگزینی سفره‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها و نهرها اشاره کرده است. در دیگر سو طبق برآوردهای مایکل طی 50 سال آینده سفره‌های آب زیر زمینی در بخش وسیعی از جغرافیای ایران بدون آب خواهند بود و در بخش‌هایی نیز فقدان آب زیرزمینی موجب نشست زمین خواهد شد. به واقع با بحران آبی که جغرافیای ایران و الخصوص آزربایجان جنوبی با آن دست به گریبان میباشد، توسعه و ترویج بخش کشاورزی چیزی به جزء خیانت بر علیه خودمان نیست، مسئله‌ای که در مقاله " سیاست ترویج کاشت چغندر قند به بهای خشک کردن دریاچه اورمیه" به تفصیل به آن در وبلاگ اخبار دریاچه اورمیه پرداخته‌ شده است. سوای دیگر عوامل آشنا، نقش پررنگ بحران آب در اعتراضات خیابانی شهرهای متعدد ایران در دی ماه گذشته بر کسی پوشیده نیست و تداوم بی‌برنامه‌گی فعلی برای بحران آب دقیقا به مانند بمب ساعتی عملی خواهد کرد که دیر یا زود آثار اجتماعی را به همراه خواهد داشت.

تداوم سیاست سدسازی در ایران

اومود اورمولو

بر اساس گفته‌های مدیر عامل شرکت منابع آب ایران حدود 108 سد در حال ساخت می باشد که اغلب سدها بزرگ بوده و 29 سد باقی‌مانده اولویت دارند. محمد حاجی رسولی با اشاره به برنامه ششم توسعه برای ساخت 29 سد الویت‌دار برای تامین آب شرب از آبگیری 6 سد در غرب ایران خبر داده است.  وی با اشاره به برنامه پنجم توسعه از اتمام ساخت 173 سد خبر داده و اظهار نموده است که بجز در حوضه آبریز خزر که در برنامه هفتم توسعه حدود 10 تا 15 سد قابل اجراست ، دیگر ظرفیتی برای ساخت سد نداریم.

کارشناسان بی‌طرف آب و محیط زیست سیاست سدسازی در ایران را از جمله عوامل تعیین کننده در خشکاندن دریاچه‌ها و تالاب‌های متعدد از جمله دریاچه‌ اورمیه معرفی میکنند. بر روی حوضه آبی دریاچه اورمیه بیش از 74 سد ساخته شده است که لیست اسامی سدها قبلا در وبلاگ اخبار دریاچه اورمیه به تفصیل گردآوری شده است.

رکورد کمترین بارش پاییزی در 67 سال گذشته در ایران

با توجه به آمار رسمی دولتی پاییز امسال کم بارش ترین سال در طی 67 سال گذشته بوده است. برای مثال میزان بارش  پاییزی در استان‌های آزربایجان غربی و آزربایجان شرقی ۱۱۵ میلی‌متر گزارش شده که نسبت به مدت مشابه 20% کاهش را نشان می‌دهد و در مقایسه با 50 سال گذشته با 15% افت مواجه میباشد. در خوشبینانه‌ترین حالت اگر نیمی از روزهای باقی‌مانده زمستان هم یکسره باران ببارد، تاثیر چندانی بر کاهش‌ بارندگی ماه‌های گذشته نخواهد داشت. در دیگر سو کاهش بارندگی در سالهای اخیر سبب استفاده بیش از حد و نابجا از منابع آبی غیرقابل برگشت زیرزمینی را به همراه آورده است. جغرافیای ایران سالهاست که با خشکسالی مواجه هست، برای مثال گزارشاست دولتی و رسمی حاکی از خشکسالی متوسط در حوضه دریاچه اورمیه حدود 70% و خشکسالی بسیار شدید حدود 15% می باشد در حالیکه 10 از جغرافیای ایران دچار خشکسالی بسیار شدید، 40% خشکسالی شدید و 38% دچار خشکسالی متوسط گزارش شده است. 

مرکز پژوهش‌های مجلس ایران نیز از بحرانی‌تر شدن وضع آب و تغییرات اقلیمی مثل افزایش دما و کاهش بارندگی در 15 سال گذشته خبر داده است. در گزارش یاد شده علاوه بر ارائه آمار کاهش بارندگی در طی 10 سال گذشته، به تبعات کاهش بارش و کاهش حجم جریان‌های سطحی نیز پرداخته و تاکید کرده که در 10 سال گذشته حدود 44%، حجم روان‌آب‌ها کاهش یافته است. در بخشی از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است؛ در حال حاضر حدود 120 میلیارد مترمکعب از ذخایر استاتیک منابع آب زیرزمینی از دست رفته است. با توجه به کل ذخایر استاتیک منابع آب زیرزمینی ایران که رقمی حدود 500 میلیارد مترمکعب است، می‌توان گفت حدود یک‌چهارم ذخایر استاتیک منابع آب زیرزمینی ایران نابود شده‌اند. آمارهای رسمی حکایت از آن دارد که در ایران حدود 760 هزار حلقه چاه وجود دارد که حدود 420 هزار حلقه آن مجاز و حدود 340 هزار حلقه آن نیز غیرمجاز است، یعنی در خوشبینانه‌ترین حالت 45% کل چاه‌های موجود در ایران غیرمجاز هستند. علاوه بر کاهش باران در ایران آمارها حاکی از گرم شدن 2 درجه‌ای جغرافیای ایران طی 48 سال گذشته می باشد.
کاشت بیش از حد مجاز چغندرقند در آزربایجان غربی

استاندار آزربایجان غربی در نشستی با مدیران عامل پنج کارخانه قند آزربایجان غربی با توجه به شرایط دریاچه اورمیه و کم‌آبی از افزایش کاشت چغندرقند به عنوان یک محصول آب‌بر انتقاد نموده و کاشت چغندرقند را متضاد با منافع آزربایجان غربی اعلام نمود. در عین حال محمد مهدی شهریاری خواستار نظارت دقیق جهاد کشاورزی در مورد میزان سهمیه چغندرقند آزربایجان غربی را خواستار شد. در مقاله‌ای تحت عنوان "سیاست ترویج کاشت چغندر قند به بهای خشک کردن دریاچه اورمیه" دقیقا به سیاست آگاهانه تشویقی کارخانه قند اورمیه در ترویج کاشت چغندقند به تفصیل سخن گفته‌ام، در عین حال باید افزود سیاستهای تشویقی کارخانه چغندرقند اورمیه و عدم نظارت سازمان جهاد کشاورزی در سالهای گذشته سبب ترویج و توسعه سیاست کاشت چغندرقند در اورمیه شده و به باورم در سال پیش‌رو نیزمطمئنا شاهد افزایش کاشت چغندرقند، این محصول آب‌بر در اورمیه و آزربایجان غربی خواهیم بود.

نماینده تبریز: دولت ایران در احیاء دریاچه اورمیه شکست خورده است

اومود اورمولو

بنا به سخنان احمد علیرضا‌بیگی نماینده تبریز در مجلس ایران دولت در برنامه 5 ساله احیاء دریاچه اورمیه شکست خورده و وضعیت دریاچه اورمیه به سبب فقدان برنامه به مراتب بدتر از گذشته شده است.

او اظهار داشته که قرار بود با انتقال آب و تغییر نوع کشت زمین‌های کشاورزی، وضعیت دریاچه اورمیه بهبود یابد اما به ‌گفته نماینده تبریز دولت سوبسید تغییر نوع کشت زمین‌های کشاورزی را به جای کشاورزان به شرکت‌ها داده و مردم باید برای تغییر کشت زمین‌های خود مبلغی را هم پرداخت کنند؛ در نتیجه از این طرح استقبال نشده است.  برای انجام این موارد دولت باید برنامه‌ای جایگزین برای فعالیت دامداری و کشاورزی مردم در نظر می‌گرفت که به دلیل وجود عدم برنامه در این زمینه تمامی اقدامات دولت شکست خورده است. 

کاهش 11% آب مخازن پشت سدهای آزربایجان غربی

مدیر عامل شرکت آب استان آزربایجان غربی با اشاره  به پر بودن تنها 31% ظرفیت سدهای استان از کاهش 11% میزان آب موجود در پشت سدها خبر داده است. بر اساس آماری که کیومرث دانشجو ارائه داده، سال پیش 801 میلیون مترمکعب آب در پشت سدهای آزربایجان غربی وجود داشته که این میزان امسال به 711 میلیون مترمکعب کاهش یافته است. 

بحران آب در آزربایجان شرقی

بر اساس سخنان معاون محیط زیست و بهره‌برداری آب منطقه‌ای آزربایجان شرقی به علت کاهش 21% آب ورودی به سدها و کاهش 50% منابع آب زیرزمینی استان، وضعیت اضطراری بر منابع آب آزربایجان شرقی حاکم می‌باشد. 

مجتبی جلیل‌زاده با اشاره به کاهش 22% بارندگی‌های پاییزه در آزربایجان شرقی نست به سال گذشته اشاره کرده و افزوده است که :کم بارش‌ترین پاییز 50 سال گذشته را امسال تجربه کرده‌اییم که در صورت تداوم عدم بارش سال آینده با چالش جدی آب در زمینه تامین مصرف آب شیرین مواجه خواهیم بود. در بخش دیگری از سخنان معاون محیط زیست و بهره‌برداری آب منطقه‌ای آزربایجان شرقی وی به افزایش 7% میزان تبخیر منابع آبی در تابستان امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته و افزایش 20% نسبت به دراز مدت خبر می‌دهد. 

مدیرکل هواشناسی آزربایجان غربی نیز در یکی از تازه ترین اظهارنظرهای خود از درگیر بودن %۷۵ سطح استان با خشکسالی شدید و متوسط خبر داده و گفته است: ۵۵% مساحت استان آزربایجان غربی را خشکسالی متوسط و %۲۰ آن را خشکسالی شدید فراگرفته است. به گفته صادق ضیائیان، وضعیت شهر اورمیه بدتر از دیگر مناطق است به طوری که %۸۴ درصد این شهرستان دچار خشکسالی متوسط و ۱۶% خشکسالی شدید است. داده‌های رسمی دولت ایران حاکی از آن هست که آزربایجان غربی با کاهش ۹۲۳ میلیون مترمکعبی مخازن آب های زیرزمینی مواجه می‌باشد.

علاوه بر موارد ذکر شده باید خاطر نشان کرد که بر اساس آمار رسمی در استان آزربایجان غربی بیش از ۴۰.۰۰۰ چاه غیرمجاز وجود دارد که دولت ایران طی سالهای گذشته موفق به مسدود نمودن حدود ۳.۰۰۰ غیرمجاز شده است. کارشناسان بی‌طرف محیط‌‌زیستی افزایش زمین‌های کشت را یکی از عوامل مهم مصرف بیش از اندازه آب معرفی می‌کنند، به باور آنان کاشت بسیاری از محصولات کشاورزی در ایران به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد.