سایت رادیو کوچه و شخص "بهروز کاظمی" مصاحبه ای با "شیوا شفاهی" که تحصیل کرده رشته حقوق محیط زیست در آلمان هست انجام داده که بخش های مهم این مصاحبه در زیر آورده میشود.
تاکید ها و سخنان داخل پرانتز از سوی نویسنده وبلاگ اضافی شده است.
سوال: خانم شفاهی سوال خیلی کلی و مهم این است که آیا باید با دریاچه اورمیه وداع کنیم؟
جواب: من فکر می‌کنم وداع کردن با دریاچه اورمیه به عنوان بزرگترین آبگیر دائمی آسیای غربی کمی زود باشد هر چند که با این روندی که پیش می‌رویم کمی جبران کردنش سخت است. مثالی هست که می گوید "ماهی را هر وقت از آب بگیریم تازه است" یعنی باید از همین امروز شروع کنیم که راهی برای جلوگیری از بین رفتن این دریاچه پیدا کنیم و این لحظه را غنیمت بدانیم و برای فردا نگذاریم.
سوال: با این همه تاکیدی که در مورد نجات دریاچه اورمیه می شود و از آقای روحانی به عنوان رییس جمهوری ایران که چه در سازمان ملل و چه در ایران تاکید ویژه بر روی نجات این دریاچه داشتند تا آقای چیت چیان به عنوان وزیر نیرو و مسئولین سازمان محیط زیست و کارشناسان بر روی آن تاکید دارند، واقعا مشکل و گیر قضیه کجاست که گره این مساله همچنان کور مانده است؟
جواب: شما درست میفرمایید. بسیار سمینار و کنفرانس و نشست و فریاد در مورد محیط زیست این قسمت از کشورمان وجود داشته است و البته این طبیعی است. چون آنجا یکی از جالبترین زیست گاههای طبیعی جانوران در جهان به حساب می‌آید. خب باید هم حرف زده بشود اما مهم این است که چه زمانی این حرفها به عمل می‌رسد؟(بنا به گفته رئیس سازمان محیط زیست آزربایجان غربی 30 سال پیش وضعیت کنونی دریاچه اورمیه پیش بینی شده بوده و از 15 – 17 سال پیش نیز روند خشک شدن دریاچه اورمیه تسریع گردیده، تاکنون چرا پروپاگاندای دولتی به عمل نیانجامیده خود گویای حال فرداست) بگذارید من فقط گوشهای از مسائل این دریاچه را بگویم. دریاچه ای که همچنان در کنار آن چاه عمیق حفر میشود. همچنان سدهایی بر روی رودهایی که به سمت جنوب این دریاچه می‌آید زده میشود و هنوز کار علمی در این مورد انجام نمیشود. کار علمی به معنای اینکه سدی که زده میشود باید پشتوانه علمی داشته باشد، باید بررسی علمی شده باشد که به طور مثال چگونه باید بر روی آبی که به حوزه‌ای ریخته می شود سد بزنیم؟ این آب سرمنشأیی دارد و به یک حوزه‌ای ریخته میشده است که آن حوزه دریاچه اورمیه بوده است. زرینه رود(جیغاتی)، تلخه رود (آجی‌چای) و … رودهایی هستند که به این دریاچه سرازیر میشدند و الان سد زده شده و اگر دقت کنیم خیلی کارها به وجود آمده است و کشاورزی ایجاد شده و افراد بسیاری به عنوان کشاورز و تولیدکننده محصولات کشاورزی کار پیدا کردهاند که برای کشور لازم است . اجازه بدهید من اینجا به نکته دیگری اشاره کنم: باید ببینیم آیا از چاهی که زده شده و از آن آب برداشته میشده است امروز هم آب شیرین برداشت میشود یا اینکه ما یواش یواش به حوزه‌های آب شور میرسیم؟ یا به طور مثال نکته دیگر این است که آب و فاضلاب چندین کارخانهای که مستقیم وارد این دریاچه میشود و همکاران متخصص این همه در موردش از بعد قانونی و محیط زیستی صحبت کردهاند؛ واقعا آیا قدمی در این مورد برداشته شده است؟ حرف خیلی زیاد زده میشود. الان آقای روحانی کار گروهی که بسیار به جا است وشاید اولین قدمی باشد که در این زمینه برداشتهاند تشکیل دادهاند اما آیا این کارگروه راه درست می رود یا قرار است دوباره در ادامه روش‌های گذشته بنشینیم و با هم حرف بزنیم و دعوا کنیم و در آخر از هم جدا شویم و تمام بشود؟(تمامی اعضای این کارگره از جمله وزارت نیرو در ساخت 73 سد بر روی شریانهای آبی دریاچه اورمیه مسئول مستقیم اند که تاکنون از مسئولیت خشکاندن دریاچه اورمیه سرباززده اند) این مسایل هست که باعث حل نشدن این مشکل شده است. اجازه بدهید من از نظر حقوقی هم نگاه کوچکی به این مساله بکنم. با این روند اصل 45 و 50 قانوناساسی هم زیر پا گذاشته شده است.
قوانین توزیع عادلانه آب به درستی اجرا نشده است؛ قوانین و مقررات حفاظت محیط زیست زیر پا گذاشته شده است. مدیریت تامین نیروی آب و برق و افزایش تولیدات کشاورزی که شاید از نظر مدیریت تولید برای وزارت کار و امور اجتماعی، برای وزارت اقتصاد و دارای و وزارت نیرودر کشور خوب باشد از این مساله نفع میبرند ولی از نظر سازمان محیط زیست این اصلا چیز جالبی نیست. چون قوانین محیط زیست زیر پا گذاشته شده است.
سوال: در بحث دریاچه اورمیه به نظر می‌رسد سه گروه خیلی تاثیرگذار هستند: دولت، مردم و نهادهای بینالمللی. ما راجع به دولت و مردم صحبت زیاد شنیده ایم ولی واقعا نهادهای بین المللی، گروهها، کارشناسان و تیمهای متخصص چقدر میتوانند برای حل این بحران تاثیرگذار باشند؟
جواب: ما یک پیمان بینالمللی به نام "معاهده رامسر" داریم که در سال 1970 به امضای ایران و 160 کشور دیگر دنیا رسیده است که جا دارد اینجا اشاره‌ای هم به نام "اسکندر فیروز" که یکی از بزرگان محیط زیست ایران و بنیان‌گذار این معاهده بودند بکنم. در این معاهده آمدند و حقوق تالابها را بررسی کردهاند و تالابهایی را که در فهرست تالابهای با اهمیت جهان قرار میگیرد از نظر اکولوژی، گیاهی، جانوری و هیدرولوژیکی مورد بررسی قرار دادند. یعنی سیستم محیط زیست یا همان اکوسیستم را که به دو بخش زنده و مرده تقسیم میشود. بخش زنده آن یعنی جانوران و گیاهان و همینطور موجودات ذره‌بینی و بخش مرده آن که آب، املاح، هوا و خاک است. در مورد دریاچه اورمیه هم دقیقا مساله همین است. دریاچه اورمیه در فهرست این تالابها قرار گرفت. 160 کشور دنیا آن زمان در مورد حفظ آن متعهد شدند. اگر کشورها کار خودشان را درست انجام ندهند این دریاچهها یا تالابها و رودها وارد یک گروه دیگری به نام "مونترو" می شوند که در این گروه منترو هم باز کشورهای دنیا و سازمان ملل متعهد میشوند که در مورد آن پژوهشهای علمی، پژوهشهای اقتصادی و کمکهای لازم را انجام بدهند. الان به دلیل آن معاهدات در مورد دریاچه اورمیه ما می توانیم درخواست کمک بکنیم. خوشبختانه تحریمها در این زمینه هم طی یکی دو هفته گذشته برداشته شده است(البته دولت ایران طی سالهای گذشته چندین مرتبه وام ها و کمک های مالی از ارگان های محیط زیستی دریافت کرده اند که تاکنون این وام ها و کمک های مالی کجا صرف شده خبری در دست نیست و آیا اینکه مسئله احیاء دریاچه اورمیه بیشتر از آنکه وابستگی مادی داشته باشد از عدم وجود اراده لازم برای احیائش رنج می برد را می توان با توجه به نوع نگرش دولت ایران به منطقه و دریاچه اورمیه به بحث گذاشت).
اگر ایران در حوزه محیط زیست جایی دچار مشکل بشود و نیاز پیدا کند که کشورهای دیگر برای بقای جانوران به کمک او بیایند میتواند درخواست کمک بکند. من اینجا پرانتزی باز می کنم که اگر دریاچه اورمیه از بین برود (که امیدواریم این اتفاق هیچ وقت نیفتد) بسیاری از پرندگان و جاندارانی که آنجا زندگی میکنند از بین میروند. پس دنیا موظف به این میشود که در این زمینه به ما کمک کند.
خوشبختانه من دیدم آقای چیت‌چیان وزیر محترم نیرو اعلام کردند که در برلینِ آلمان نشستی بین ایران، آمریکا و سایر کشورهای اروپایی برای رسیدگی به مساله دریاچه اورمیه برگزار میشود که من امیدوار هستم در این نشست نیروهای واقعا علمی را پیدا کرده و با اسامی کاری نداشته باشند. بلکه افکار نواندیش، نیروهای جوان و افرادی از کشورمان بیایند که واقعا این افراد در زمینه آب و محیط زیست تخصص داشته باشند و حرفهایی از همتایان آمریکایی و اروپایی و پروفسورهایی که در دانشگاه مشغول تدریس هستند بشنوند و در ایران عملی کنند.
سوال: با توجه به بحرانی شدن وضعیت دریاچه اورمیه و خطر نابودی آن در کوتاه مدت، چه راهکار فوری باید در نظر گرفته بشود؟ من امروز که تصاویر دریاچه اورمیه راچک میکردم واقعا بحرانی و ناراحتکننده است.
جواب: راهکاری که من الان میتوانم بگویم شاید برای نمایندگان آزربایجان شرقی و آزربایجان غربی جالب نباشد. اما از نظر من و افراد دیگری که درگیر مساله محیط زیست هستند باید از چاهها آب برداشت نشود و سدها کمی باز بشود(این مسئله ارتباطی با نماینده گان ترک ندارد، بلکه بهره برداری آنها از این مسائل بیشتر به سبب کسب رای و مسائل سیاسی هست تا درک وضعیت دریاچه اورمیه در ثانی مسولیت مستقیم این مسئله مرتبط با دولت ایران و ارگانهائی همچون وزارت نیرو و سازمان کشاورزی و .. هست نه نماینده گان منطقه. اگر سیاست های دولت ایران برای افزایش سطح زیر کشت و افزایش بهره برداری از منابع آبی در منطقه نبود کدام نیروئی می توانست 73 سد بزند). چون مساله آبرسانی از ارس (آراز) یا دریای خزر یا حوزه‌های آبگیر دیگر زمان طولانی را میبرد. با توجه به اینکه قسمت جنوبی واقعا در حال خشک شدن است باید مقداری از برداشت آب از چاهها کاسته بشود و نوع کشاورزی تغییر پیدا کند. من متخصص کشاورزی نیستم اما آن‌گونه که همکاران محیط زیستی من میگویند باید این اتفاق بیفتد. باید روش‌های کشاورزی تغییر پیدا کند، باید برداشت آب از چاهها محدود بشود؛ باید جلوی ورود فاضلاب‌ها گرفته بشود؛ باید آب سدها را به خاطر کشاورزی نبندند که این تکه از کشورمان تشنه نماند چون خطرهای بعدی بسیار زیاد است. اجازه بدهید من دو سه نکته دیگر را اشاره کنم. واقعا استفاده از انرژی فسیلی یکی از بزرگترین مشکلات ما در طی سال های گذشته در کل کشور بوده است چرا که عدم استفاده از انرژی پاک و استفاده دائمی از منابع فسیلی باعث این شده است که ما زوائدی داشته باشیم که باعث آلودگی هوا را در منطقه بشود. دو سه روز گذشته در سوئد کنفرانسی در همین زمینه برگزار شد. به خاطر گرم شدن زمین ما باید مصرفمان را در این زمینه پایین بیاوریم. متاسفانه میان گذری (پل) که وجود دارد یکی از دلایل دیگر است که به آن زیاد توجه نمیشود و در مورد آن صحبت زیادی نمیشود ولی این پلِ میان‌گذر مشکلاتی را به وجود آورده است و ما نباید فراموش کنیم این پلی که دو سوی این دریاچه را به هم متصل کرده است شاید از این نظر که منجر به این شد که دو طرف دریاچه با هم تبادل فرهنگی و تجاری داشته باشند و اینکه باعث کاهش تصادفات در جادهها شد و یا اینکه باعث تقویت گردشگری (نه اکوتوریسم بلکه توریسم) شد، جالب باشد ولی نتیجه آن برای دریاچه اورمیه جالب نبود. نکته دیگر پسآبهای صنعتی کارخانههای مجاور دریاچه هستند که وارد دریاچه می شوند. خب دریاچه یک سیستم بسته است و هرگونه ماده ای که به آن وارد بشود اشتباه است. این‌ها مواردی است که باید رسیدگی بشود یا حداقل اینکه از امروز قوانین را درست اجرا کنند.
شنیدم که خانم ابتکار گفتهاند قرار است خزانهای که از محل جرائم محیط زیستی بوده است را در اختیار سازمان قرار بدهند و این از خبرهای بسیار خوشحال کننده است. چون از نظر من متخلفین محیط زیستی باید جریمه بشوند و باید جرائم پرداخت بشود. چون نگهداری محیط زیست بسیار هزینهبر است و امیدوارم که درست بشود.
سوال: شما به نوعی سوال آخر من را هم جواب دادید. من با توجه به شناختی که از شما دارم که در حوزه محیط زیست بسیار فعال هستید چه در رسانه های مجازی و چه از طریق اقدامهای عملی؛ اگر خیلی کوتاه بفرمایید که اگر الان از شما بخواهند که به عنوان یک دغدغه دار حوزه محیط زیست به مسئولین مربوطه در حد دو- سه جمله کوتاه پیشنهادی بدهید چه می فرمایید؟
جواب: من فکر می کنم باید روی صحبتم رییس سازمان باشد و از ایشان و آقای چیت‌چیان وزیر نیرو خواهش بکنم که کسانی را که به برلین میآورند از بین افرادی انتخاب کنند که واقعا در زمینه محیط زیستِ دریاچه تخصص داشته باشند. یعنی الان مشکل دریاچه اورمیه عدم آبرسانی به آن و مشکل خشک شدنش است. باید کسانی را که رشته هواشناسی و زمین شناسی خوانده اند و همچنین اساتید دانشگاه‌ها را همراه خود بیاورند. این شاید یک خواسته من از سرکار خانم ابتکار و آقای چیت‌چیان باشد و خواسته دوم من این است که واقعا قانون را اجرا کنند. من تصورم این است که اگرهمین قوانینی که داریم به دقت اجرا بشود و در اختیار مردم هم قرار داده شود که مردم بدانند آن را باید اجرا کنند و پس از اینکه مردم آگاه شدند باید این شناخت به وجود بیاید که اگر قوانین را اجرا نکنند جریمه میشوند تا بتوانیم محیط زیست را حفظ کنیم. فکر می‌کنم این چیزها مسائلی است که من از خانم ابتکار و آقای چیت‌چیان بخواهم.
منبع مصاحبه:
http://tinyurl.com/qxfcaqv
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر